"เซ็น" จะโพล่งออกมา

"แม้คำว่า"เซ็น" (ซึ่งมาจากคำว่า "ธยาน") จะแปลว่า "เพ่ง" ก็มิได้หมายถึงการเพ่งอารมณ์เพื่อให้เกิดสมาธิตามแบบสมถะ และยังแถมจะไม่ใช่การเพ่งลักษณะ เพื่อให้เกิดญาณตามแบบวิปัสสนาด้วยซ้ำไป

ทั้งนี้เพราะต้องการเพียงให้จิตเข้าถึงตัวธรรมชาติตามธรรมชาติเดิมของมันเท่านั้น แล้วเรื่องก็จบกัน โดยที่จิตชนิดนั้นจะหยุด จะว่าง จะสงบ จะไม่มีทุกข์ จะอะไรอื่นๆ ทุกอย่างตามธรรมชาติเดิมของมัน

ดังนั้นการเพ่งในแบบนี้จึงเป็นเพียงการแทรกตัวเข้าไปในธรรมชาติ ตามวิธีของธรรมชาติล้วนๆ โดยความช่วยเหลือหรือบันดาลของธรรมชาติซึ่งไม่ใช่ปัญญาของมนุษย์ที่แสนจะเพ้อเจ้อนั้นแต่อย่างใดเลย

เลิกเป็นคนโง่และคนฉลาดเสียเท่านั้นแล้ว "เซ็น" ก็จะโพล่งออกมาเองจากหน้าผากของผู้นั้น ธรรมชาติอันบริสุทธิ์หรือแท้จริงนั้นไม่เป็นคนโง่หรือฉลาด เช่นเดียวกับความว่างนั้นเหมือนกัน แม้ผู้บรรลุธรรมนี้แล้ว ก็ไม่รู้สึกตัวว่าเป็นคนโง่หรือคนฉลาดเลย เขาไม่ได้รู้สึกว่าเป็นอะไร หรือมีอะไรนอกจากความว่างเพียงสิ่งเดียวที่ปรากฏอยู่อย่างเป็นอนันตกาล"

คำสอนฮวงโป
โดย พุทธทาส ภิกขุ