วาจาที่พอเหมาะ พอดี พอควร พูดแล้วไม่เดือดร้อนต่อผู้อื่น

เมื่อครั้งรัชกาลที่ ๔ ทรงสร้างวังสระปทุม พระองค์ได้นิมนต์หลวงพ่อโตวัดระฆัง ไปรับบาตร รัชกาลที่ ๔ ก็อวดว่าวังของท่านงามมาก

หลวงพ่อโตท่านบอกว่า "งามมากมหาบพิตร งามประดุจราชรถ" พูดเท่านั้นแหล่ะแล้วก็ไป ปล่อยให้อีกฝ่ายโกรธไฟแล่บอยู่เป็นวันเลย

เวลานักปราชญ์เขาด่ากัน เขาไม่ด่าออกมาหยาบคายอย่างพวกเราหรอก เขาด่าไพเราะมาก งามประดุจราชรถ บาลีเขามีภาษิตอยู่ว่า "เอตถะ ปัสสะถิมัง โลกัง จิตตัง ราชะรถูปมัง ขอสูทั้งหลายจงมาดูโลกนี้อันงามตระการดุจราชรถ ที่คนเขลาทั้งหลายหมกอยู่ แต่ผู้รู้หาได้ข้องเกี่ยวไม่" งามประดุจราชรถนี่รู้เลยโดนด่าไปเต็มๆ

หลวงพ่อโตรู้ว่าพูดแค่นี้ รัชกาลที่ ๔ ทรงเข้าใจ ตรงนี้คือ ปฏิสัมภิทาญาณ พอเหมาะ พอดี พอควร แต่บรรดาพวกแสนรู้พากันไปขยายความ พาเสียไม่รู้ตั้งเท่าไหร่แล้ว

พอเหมาะ พอดี พอควร พูดแล้วไม่เดือดร้อนต่อผู้อื่น พระพุทธเจ้าท่านจึงได้บอกว่า

วาจาไร้ประโยชน์ คนฟังไม่ชอบใจ พระองค์ท่านไม่ตรัสเลย
วาจาไร้ประโยชน์ คนฟังชอบใจ พระองค์ไม่ตรัสให้เสียเวลา
วาจามีประโยชน์คนฟังไม่ชอบใจ พระองค์ท่านเลือกเวลาที่จะตรัส
วาจามีประโยชน์ คนฟังชอบใจ พระองค์ทรงมักจะตรัสวาจานั้น

หลายสิ่งหลายอย่างที่หลวงพ่อวัดท่าซุงกล่าวเอาไว้ โดยเฉพาะบางส่วนที่เกี่ยวข้องกับเจ้าฟ้าเจ้าแผ่นดิน หลวงพ่อจะเล่าขาดไว้เฉยๆ ถ้าเป็นลูกศิษย์จริงจะรู้ว่าท่านหมายถึงใคร เรื่องแบบนี้มันแตะต้องไม่ได้ พูดชัดเมื่อไรก็คุกเมื่อนั้น แต่บรรดาลูกศิษย์แสนรู้พากันไปขยายความกันใหญ่โต เหมือนกับว่าถ้าตัวเองสามารถอวดได้ว่ารู้ แล้วจะกลายเป็นคนเด่นกว่าคนอื่นเขา พวกนี้เขาเรียกว่า ขายครูบาอาจารย์ ขายถูก ๆ ด้วย

ขายอันดับแรกคือ ขายหน้า โง่แล้วอวดฉลาด

ขายอันดับที่สองก็คือ ขายตัว โบราณท่านบอกว่า

"ก้านบัวบอกตื้นลึก...........ชลธาร
มารยาทส่อสันดาน............ชาติเชื้อ
โฉดฉลาดเพราะคำขาน.......ควรทราบ
หย่อมหญ้าแห้งเรื้อ..........บอกร้ายแสลงดิน"

อ้าปากพูดเขาก็รู้แล้วว่ามีเท่าไหร่

อันดับสุดท้ายก็คือ ขายหน้าครูบาอาจารย์ อุตส่าห์มีตัวอย่างให้ดูขนาดนั้น อุตส่าห์สั่งสอนมาขนาดนั้น มันยังรับไม่ได้ เอาท่านไปขายอีกต่างหาก



พระครูธรรมธรเล็ก สุธมฺมปญฺโญ
เทศน์ ณ บ้านอนุสาวรีย์
เดือนมีนาคม ๒๕๕๒


ที่มา : http://www.watthakhanun.com/webboard/showthread.php?t=219



.