พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (ปัญญา อินฺทปญฺโญ)

วัดไร่ขิง อ.สามพราน จ.นครปฐม

พระมหาเถระสำคัญของจังหวัดนครปฐมอีกรูปหนึ่งที่มี ผลงานโดดเด่นด้านส่งเสริมสนับสนุนงานพระพุทธศาสนา การศึกษา และสังคมสงเคราะห์ เป็นพระมหาเถระนักพัฒนา นักปกครอง และนักการศึกษาสำคัญรูปหนึ่งในวงการพระสงฆ์ไทยยุคปัจจุบัน นามของท่านคือพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ ( ปัญญา อินฺทปญฺโญ ป.ธ.6) เจ้าอาวาสวัดไร่ขิง อ.สามพราน จ.นครปฐม และที่ปรึกษาเจ้าคณะภาค 14 ปัจจุบันเจริญอายุวัฒนะมงคล 84 ปี พรรษา 63

พระเดชพระคุณพระอุบาลีคุณูปมาจารย์ มีนามเดิมว่า ปัญญา ทิพย์มณฑา เกิดเมื่อวัน ที่ 8 ต.ค.2465 ที่บ้านบางแก้ว อ.นคร ชัยศรี จ.นครปฐม บิดาชื่อนายไป๋ มารดาชื่ออุบาสิกาแช่ม ทิพย์มณฑา อาชีพกสิกรรม บรรพชาเมื่อวันที่ 6 พ.ค.2477 ณ วัดกลางบางแก้ว มีพระครูปัจฉิมทิศบริหาร ( เกิด) วัดงิ้วราย เป็นพระอุปัชฌาย์ ต่อมาวันที่ 17 มิ.ย.2485 จึงอุปสมบท ณ พัทธสีมาวัดกลางบางแก้ว โดยมีพระพุทธวิถีนายก (หลวงปู่ เพิ่ม ปุญฺญวสโน) วัดกลางบางแก้ว เป็นพระอุปัชฌาย์ พระธรรมธร มูล วัดกลางบางแก้ว เป็นพระกรรมวาจาจารย์ พระอาจารย์ชด ฐิตธมฺโม วัดกลางบางแก้ว เป็นพระอนุสาวนาจารย์ นับได้ว่าท่านเป็นศิษย์รูป หนึ่งของหลวงปู่เพิ่ม วัดกลางบางแก้ว อดีตพระเกจิอาจารย์ผู้มีชื่อเสียโด่งดังด้านเบี้ยแก้ ยาจินดามณี และวัตถุมงคลตำรับพระพุทธวิถีนายก (หลวง ปู่บุญ ) บูรพาจารย์ของวัดกลางบางแก้ว ลุ่มน้ำนครชัยศรี เมื่อบรรพชาอุปสมบทแล้วท่านได้จำพรรษา อยู่ที่วัดไร่ขิง ศึกษาเล่าเรียนพระปริยัติธรรม สอบได้นักธรรมชั้นเอก ศึกษาด้านบาลีไวยากรณ์ กระทั่งสอบได้เปรียญธรรม 6 ประโยค ที่สำนักเรียนวัดพระปฐมเจดีย์

ผลงานการศึกษาท่านได้เป็นครูสอนปริยัติธรรมพระสงฆ์สามเณรที่ วัดไร่ขิง ตั้งแต่ พ.ศ.2485 เป็นกรรมการตรวจประโยคนักธรรมสนามหลวง ก่อตั้งโรงเรียนบาลีวัดตุ๊กตา ได้รับการแต่งตั้งเป็นอาจารย์ใหญ่ โรงเรียนสหศึกษาบาลี วัดพระปฐมเจดีย์ ซึ่งเป็นสำนักเรียนบาลีใหญ่ที่สุดของจังหวัดนครปฐม ด้วยความสนใจในการ ศึกษาต้องการให้พระสงฆ์สามเณรได้ศึกษาเล่าเรียนพระธรรมวินัย ตลอดทั้งบาลีไวยากรณ์ ท่านจึงมีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมสนับสนุนการจัดตั้งสำนักเรียนบาลีอีกหลายแห่งในจังหวัดนครปฐม โดยท่านเป็นครูสอน เป็นผู้บริหาร เป็นผู้ส่งเสริมสนับสนุนทุกด้าน งานการปกครองที่สำคัญคือเป็นพระธรรมธรจังหวัดนครปฐม เป็นเจ้าอาวาสวัดไร่ขิง ได้รับการแต่งตั้งเป็นเจ้าคณะจังหวัดนครปฐม เมื่อ พ.ศ.2508 โดยรักษาการ แทนเจ้าอาวาสวัดพระงามด้วย ต่อมาได้รับการแต่งตั้งเป็นรองเจ้าคณะภาค14 และเป็นเจ้าคณะภาค 14 เมื่อ พ.ศ.2544 ปีต่อมาจึงมีพระบัญชาแต่งตั้งเป็นที่ ปรึกษาเจ้าคณะภาค 14

พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ หรือที่ชาวบ้านเรียกนามของท่านว่า หลวงพ่อวัดไร่ขิง หรือหลวงพ่อเจ้าคุณปัญญา วัดไร่ขิง ท่านมีบทบาทสำคัญในการอบรมสั่งสอนพระสงฆ์สามเณรและประชาชนทั่วไป เป็นผู้มีศิลปะในการแสดงพระธรรมเทศนา เป็นปราชญ์ด้านการเขียนทั้งร้อยแก้ว ร้อยกรอง ตำรา วิชาการทางพระพุทธศาสนา มีผลงานการประพันธ์เป็นจำนวนมาก เช่น บทความ สารคดี คู่มือบาลีไวยากรณ์ คู่มือพระอุปัชฌาย์ นิทานธรรม รวมพระธรรมเทศนา บทร้อยกรองประเภทต่างๆ โดยท่านจะใช้นามจริงและนามแฝงในการประพันธ์วรรณกรรม นอกจากนี้ยังมีเทปธรรมะอีกเป็นจำนวนมาก ด้านการส่งเสริมสนับสนุนการศึกษา งานศึกษาสงเคราะห์ ท่านเป็นผู้ริเริ่มก่อตั้งโรงเรียนวัดไร่ขิง (สุนทรอุทิศ) เป็นโรงเรียนระดับประถมศึกษา และก่อตั้งโรงเรียนวัดไร่ขิงวิทยา เป็นโรเรียนมัธยม ศึกษาขนาดใหญ่ อนุญาตให้ใช้ที่ดินของวัดไร่ขิง จำนวน 49 ไร่ จัดตั้งสถาบันพัฒนาผู้บริหาร กระทรวงศึกษาธิการ อนุญาตให้ใช้ที่ดินวัดไร่ขิงจำนวน 20 ไร่ จัดตั้งวิทยาลัยการาอาชีพนครปฐม (วัดไร่ขิง) ส่งเสริมสนับสนุน การก่อตั้งโรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์ และโรงเรียนกาญจนาภิเษกวิทยาลัย สนับสนุนการจัดตั้งศูนย์การศึกษาพิเศษ เขตการศึกษา 1 ทำหน้าที่ดูแลประสานงานการเรียนการสอนสำหรับนักเรียนพิการ นอกจากนี้ยังเป็นผู้สนับสนุน การก่อตั้งห้องสมุดประชาชน