พระพุทธเจ้า บอกเรื่องการปลุกเร้าความเพียร

ภิกษุ ท. ! อารัพภวัตถุ (ที่ตั้งแห่งการปรารภความเพียร) ๘ อย่าง เหล่านี้มี
อยู่. แปดอย่าง อย่างไรเล่า ? แปดอย่างคือ :-
๑. ภิกษุ ท. ! ในกรณีนี้ การงานอันภิกษุจะต้องทำมีอยู่.
ภิกษุนั้นมีความคิดอย่างนี้ว่า
“การงานเป็นสิ่งที่เราต้องกระทำ แต่เมื่อกระทำการงานอยู่
มันไม่เป็นการง่าย ที่จะกระทำในใจ ซึ่งคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า.
เอาเถิดถ้ากระไรเราจักรีบปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง”
ดังนี้. เธอนั้นจึงปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ เพื่อกระทำ
ให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง.
ภิกษุ ท. ! นี้เป็น อารัพภวัตถุข้อที่ ๑.

๒. ภิกษุ ท. ! ข้ออื่นยังมีอีก : การงานอันภิกษุกระทำเสร็จแล้วมีอยู่.
ภิกษุนั้นมีความคิดว่า
“เราได้กระทำการงานแล้ว ก็เมื่อเราทำการงานอยู่นั้น
เราไม่สามารถกระทำในใจ ซึ่งคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า.
เอาเถิด ถ้ากระไรเราจักรีบปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง” ดังนี้.
เธอนั้นจึงปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่
กระทำให้แจ้ง. ภิกษุ ท. ! นี้เป็น อารัพภวัตถุข้อที่ ๒.

๓. ภิกษุ ท. ! ข้ออื่นยังมีอีก : หนทางอันภิกษุต้องเดิน มีอยู่.
ภิกษุนั้นมีความคิดว่า
“หนทางเป็นสิ่งที่เราจักต้องเดิน แต่เมื่อเราเดินทางอยู่
มันไม่เป็นการง่าย ที่จะกระทำในใจ ซึ่งคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า.
เอาเถิด ถ้ากระไรเราจักรีบปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง” ดังนี้.
เธอนั้นจึงปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง.
ภิกษุ ท. ! นี้เป็น อารัพภวัตถุข้อที่ ๓ .

๔. ภิกษุ ท. ! ข้ออื่นยังมีอีก : หนทางอันภิกษุเดินแล้ว มีอยู่.
ภิกษุนั้นมีความคิดว่า
“เราได้เดินทางแล้ว ก็เมื่อเราเดินทางอยู่
เราไม่สามารถกระทำในใจ ซึ่งคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า.
เอาเถิด ถ้ากระไรเราจักรีบปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้ง
สิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง” ดังนี้.
เธอนั้นจึงปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง.
ภิกษุ ท. ! นี้เป็น อารัพภวัตถุข้อที่ ๔.

๕. ภิกษุ ท. ! ข้ออื่นยังมีอีก : ภิกษุเที่ยวบิณฑบาตในบ้านหรือนิคม
ไม่ได้โภชนะเลวหรือประณีตเต็มตามที่ต้องการ.
ภิกษุนั้นมีความคิดอย่างนี้ว่า
“เมื่อเราเที่ยวบิณฑบาตในบ้านหรือนิคม ไม่ได้โภชนะเลวหรือประณีตเต็มตามที่ต้องการ
แต่กายของเรากลับเป็นกายที่เบา ควรแก่การงาน.
เอาเถิด ถ้ากระไรเราจักอาศัยกายที่เบาควรแก่การประกอบการงานนั้นๆ รีบปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง” ดังนี้.
เธอนั้นจึงปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง.
ภิกษุ ท. ! นี้เป็น อารัพภวัตถุข้อที่ ๕.

๖. ภิกษุ ท. ! ข้ออื่นยังมีอีก : ภิกษุเที่ยวบิณฑบาตในบ้านหรือนิคม
ได้โภชนะเลวหรือประณีตเต็มตามที่ต้องการ.
ภิกษุนั้นมีความคิดอย่างนี้ว่า
“เมื่อเราเที่ยวบิณฑบาตในบ้านหรือนิคม ได้โภชนะเลวหรือประณีตเต็มตามที่ต้องการ
แต่กายของเราก็ยังเป็นกายที่เบา ควรแก่การงานอยู่.
เอาเถิด ถ้ากระไรเราจักอาศัยกายที่เบาควรแก่การประกอบการงานนั้นๆ รีบปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง” ดังนี้.
เธอนั้นจึงปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง.
ภิกษุ ท. !นี้เป็น อารัพภวัตถุข้อที่ ๖.

๗. ภิกษุ ท. ! ข้ออื่นยังมีอีก : อาพาธเล็กน้อยที่เกิดขึ้นแล้วแก่ภิกษุ
มีอยู่.
ภิกษุนั้นมีความคิดอย่างนี้ว่า
“อาพาธเล็กน้อยนี้เกิดขึ้นแล้วแก่เราแต่มัน
อาจเป็นไปได้ว่า อาพาธนั้นจักลุกลาม.
เอาเถิด ถ้ากระไรเราจักรีบปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง”
ดังนี้. เธอนั้นจึงปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง.
ภิกษุ ท. ! นี้เป็น อารัพภวัตถุข้อที่ ๗.

๘. ภิกษุ ท. ! ข้ออื่นยังมีอีก : ภิกษุเป็นผู้หายจากความเจ็บไข้แล้วไม่นาน มีอยู่.
ภิกษุนั้นมีความคิดอย่างนี้ว่า
“เราหายจากความเจ็บไข้แล้วไม่นาน
แต่มันอาจเป็นไปได้ว่า อาพาธนั้นจักหวนกลับมาอีก.
เอาเถิด ถ้ากระไรเราจักรีบปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง” ดังนี้.
เธอนั้นจึงปรารภความเพียร
เพื่อบรรลุสิ่งที่ยังไม่บรรลุ
เพื่อถึงทับสิ่งที่ยังไม่ถึงทับ
เพื่อกระทำให้แจ้งสิ่งที่ยังไม่กระทำให้แจ้ง.
ภิกษุ ท. ! นี้เป็น อารัพภวัตถุข้อที่ ๘.
ภิกษุ ท. ! เหล่านี้แล อารัพภวัตถุ (ที่ตั้งแห่งการปรารภความเพียร) แปด
อย่าง.
- อฏฐก. อํ.๒๓/๓๔๕/๑๘๖.