ความฝันเกิดจากอะไร?

ถาม: ความฝันเกิดจากอะไร และมีวิธีจัดการอย่างไร


ตอบ: ความฝันเกิดจากจิตที่ไม่สงบแล้วคิดปรุงแต่ง ถ้ามีอารมณ์ตกค้างก็จะฝันมาก หรือถ้ามีอารมณ์หยาบ รุนแรง ก็จะฝันร้ายและฝันมาก

ดังนั้นวิธีจัดการกับความฝัน คือ พยายามทำใจให้สงบก่อนที่จะนอน เพราะถ้าจิตสงบเป็นสมาธิมากเท่าไหร่ ความฝันก็ลดน้อยลงเท่านั้น พระอรหันต์ท่านไม่มีฝันเลย สภาวะจิตที่ละเอียดนั้นเป็นจิตที่ตื่น จึงหลับน้อยด้วย

ในการปฏิบัติธรรม เราจึงเน้นให้นอนเท่าที่จำเป็น หรือนอนให้น้อยลง ไม่ให้เกิดความฝันปรุงแต่ง คนเราถ้านอนมากเกินไปก็จะฝันมากเป็นธรรมดา

ก่อนนอนให้ทบทวนชีวิตในวันนั้น มีอะไรที่ยังต้องคิดก็คิดให้จบ อย่าให้ตกค้าง จากนั้นก็เจริญอานาปานสติ พร้อมกับอารมณ์เมตตา ภาวนา 10, 20 นาที หรือนานเท่าไหร่ก็ได้ตามถนัด คือทำใจให้สงบ มีความสุข เช่นนี้ก็จะหลับสบาย ไม่ฝันร้าย อาจจะนอนน้อย หลับน้อยด้วยก็ได้ ตื่นขึ้นก็สดชื่น

ปกติคนเราที่นอน 7–8 ชั่วโมงนั้น หลับจริงๆ ก็ประมาณ 2 ชั่วโมง นอกนั้นจิตก็หลับๆ ตื่นๆ คิดปรุงแต่งไปเรื่อยๆ บางส่วนก็จำได้ บางส่วนก็จำไม่ได้ ส่วนที่จำได้เรียกว่า ฝัน

สำหรับผู้ปฏิบัติก็พยายามตัดชั่วโมงที่หลับๆ ตื่นๆ นึกคิดปรุงแต่งนั้นออก จนถึงสภาวะที่เรียกว่า “หลับในตื่น ตื่นในหลับ“ คือหลับอย่างมีสติ หลวงพ่อชา เล่าว่า สมัยที่ท่านปรารภความเพียร ท่านพยายามเจริญสติในเวลานอนด้วยการนอนในท่าสีหไสยาตรแล้ววางกาน้ำ แก้วใส่น้ำไว้รอบๆ ตัว แล้วกำหนดหลับโดยมีสติ ตื่นขึ้นมาทุกอย่างต้องอยู่ในที่เดิม จึงถือว่าหลับอย่างมีสติ ไม่ฝัน

สำหรับผู้ปฏิบัติถ้าจะนอน 4 ชั่วโมงก็กำลังดี

คัดลอกจาก: ปัญหา 108(1) โดย พระอาจารย์มิตซูโอะ