ความอยาก,ตัณหา

เรียนถามว่า ความอยากหรือตัณหา ในการอยากเป็นพระอรหันต์หรือบรรลุธรรม จัดเป็นสมุทัยหรือไม่?, ช่วยอธิบายด้วยนะครับ

 

-ไม่จัดเป็น สมุทัย ในแบบโลกๆหรือแบบกิเลส
-แต่เป็น สมุทัย ในทางธรรม

 

สมุทัยกับการบรรลุธรรม

รู้แล้วๆครับ จะจัดเป็นสมุทัยเมื่อ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ของเราเกิดกิเลส หรือคิดไม่ถูกต้องตามธรรมนองคลองธรรม แต่ถ้าความอยากเป็นพระอรหันต์นั้น เป็นไปโดยความคิดที่เป็นกุศล และตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ เราสำรวมหรือปกติ ก็ไม่จัดเป็นสมุทัย หากแต่เป็นธรรมะ ธรรมะก็คือทุกสิ่งทุกอย่าง หรือทั้งที่เป็นรูปธรรมและนามธรรม..........

 

ทำไมต้องติดคำว่าสมุทัย..

 

...เป็นความพอใจในธรรม ธรรมฉันทะ หาใช่ตัณหาไม่...

 

เรียงคำถามใหม่ นะครับ ในการอยากเป็นพระอรหันต์หรือบรรลุธรรม จัดเป็นตัณหา หรือไม่

ตอบว่าไม่เป็นตัณหา เพราะไม่เจือด้วย อกุศล คือ ราคะ
เรี่ยกว่า ฉันทะ คือความพอใจ ครับ
ตรงนี้ ต้องแยก ให้ได้ ว่าข้อใหนคือ ราคะ ข้อใหนคือ ฉันทะ ครับผม

 

การปฏิบัติธรรมกับสมุทัย

ไม่รู้จะมีคนเห็นด้วยกับผมหรือเปล่าว่า การปฏิบัติธรรมนั้นเราควรจะไม่มีความอยาก หมายถึงอยากเป็นนั่นเป็นนี่ หรืออยากบรรลุธรรม เช่น จิตใจจดจ่ออยู่กับความอยากเป็นพระอรหันต์ จะทำให้การหลุดพ้นไม่ก้าวหน้า เพราะผมคิดว่ามันจะกลายเป็นอนุสัยบางๆที่นอนเนื่องอยู่ที่จิตและใจนา อันจะเป็นเหตุให้เกิดสังขาร แบ่งปันจากประสบการณ์ในการภาวนา พอผมได้สติระลึกรู้ว่า ตอนนี้เรามีความอยากเป็นพระอรหันต์หนอ แล้วก้ภาวนาไปการภาวนาก้ไม่ก้าวหน้า หรือทำให้ไม่สบายใจ แต่พอละความอยากเป็นนั่นเป้นนี่ ปฏิบัติตามทางสายกลาง ไม่มีจิตคิดที่จะเป้นพระอรหันต์ ผมรู้สึกว่าการภาวนาจะก้าวหน้าไปได้ดีกว่า แล้วท่านอื่นล่ะครับ มีความเห็นอย่างไรบ้าง...ฟางว่านบางแค

 

ขออนุญาติ จขกท.นะครับ ขอวางไว้หน่อย

ปริญเญยยสูตร

<CENTER>ว่าด้วยธรรมที่ควรกำหนดรู้

</CENTER>[๒๘๙] พระนครสาวัตถี. ดูกรภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงธรรมที่ควรกำหนดรู้
ความกำหนดรู้ และบุคคลผู้กำหนดรู้แล้ว แก่เธอทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงฟัง.
[๒๙๐] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ธรรมที่ควรกำหนดรู้เป็นไฉน?
คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ.(ขันธ์ทั้ง ๕)
ดูกรภิกษุทั้งหลาย นี้เรียกว่า ธรรมที่ควรกำหนดรู้.
[๒๙๑] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ความกำหนดรู้เป็นไฉน?
(ความกำหนดรู้เพื่อ)ความสิ้นไปแห่งราคะ ความสิ้นไปแห่งโทสะ ความสิ้นไปแห่งโมหะ.
ดูกรภิกษุทั้งหลาย นี้เรียกว่า ความกำหนดรู้. (จึงควรกำหนดรู้ยิ่งในขันธ์ทั้ง ๕ ก็เพื่อความสิ้นไปดังกล่าว)
[๒๙๒] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลผู้กำหนดรู้แล้วเป็นไฉน?
บุคคลผู้กำหนดรู้แล้ว ควรจะกล่าวว่าพระอรหันต์ กล่าวคือ ท่านผู้มีชื่ออย่างนี้ มีโคตรอย่างนี้.
ดูกรภิกษุทั้งหลาย นี้เรียกว่า บุคคลผู้กำหนดรู้แล้ว.​

<CENTER>(พระไตรปิฎก เล่มที่๑๗/๒๘๙)

อนึ่งการโยนิโสมนสิการในขันธ์ ๕ นี้ ไม่ใช่เป็นไปในลักษณะการท่องจำหรือไล่เรียงในขันธ์ทั้ง ๕ ได้คล่องแคล่วแม่นยำแต่ประการใด แต่ต้องการให้เกิดความเข้าใจไล่เรียงความเป็นเหตุเป็นผล หรือความเป็นเหตุเป็นปัจจัยกันจึงเกิดขึ้นของขันธ์ทั้ง ๕ อย่างมีเหตุ มีผล อันจะทำให้เข้าใจในสภาวธรรมของชีวิตหรือธรรมหรือธรรมชาติบางประการได้แจ่มแจ้งขึ้น จึงยังประโยชน์ถึงขั้นธรรมสามัคคี เกิดปัญญาถึงขั้นหูตาสว่างได้เป็นอัศจรรย์ ถ้าประกอบด้วยความเพียรในการพิจารณาโดยแยบคายอยู่เนืองๆเป็นอเนก ไม่ย่อหย่อน, ดังมีคำกล่าวของหลวงปู่ดูลย์ อตุโล ที่เกี่ยวเนื่องกับขันธ์ ๕ และปฏิจจสมุปบาทไว้น่าพิจารณา มีความดังนี้

" เออ ก็ดีแล้วที่ได้ผล(ท่านกล่าวถึงเรื่อง การปฏิบัติสมาธิ) พูดถึงความสุขในสมาธิมันก็สุขจริงๆ จะเอาอะไรมาเปรียบเทียบมิได้ แต่ถ้าติดอยู่แค่นั้น มันก็ได้แค่นั้นแหละยังไม่เกิดปัญญาอริยมรรค ที่จะตัด ภพ ชาติ ตัณหา อุปาทาน ให้ละสุขนั้นเสียก่อน แล้วพิจารณาขันธ์ ๕ ให้แจ่มแจ้งต่อไป " (จาก "อตุโล ไม่มีใดเทียม" หน้า ๔๙๕)​

</CENTER>