มาวิเคราะห์คำทำนาย จากภัยธรรมชาติ

ภูเขาไฟในฟิลิปปินส์ยังพ่นลาวาไม่หยุด

มะนิลา 30 ก.ค.

 

สึนามิ (TSUNAMI)

สุวิทย์ โคสุวรรณ

ในภาษาญี่ปุ่นเรียก Tsunami
ในภาษาจีนเรียก Haixiao
ในภาษาเกาหลีเรียก Haeil
ในภาษาเยอรมันเรียก Flutwellen
ในภาษาฝรั่งเศสเรียก Raz de mare
ในภาษาสเปนเรียก Maremoto

สึนามิ (Tsunami) เป็นคำที่ยอมรับกันทั่วโลกแล้วว่า เป็นคลื่นยักษ์ที่มีความยาวคลื่นเป็นหลัก 100 กิโลเมตรขึ้นไป ที่ก่อให้เกิดภัยพิบัติอย่างใหญ่หลวงต่อชีวิตและทรัพย์สินของมนุษย์ เป็นคำศัพท์ภาษาญี่ปุ่นหากแปลตรงตัวคำว่า

 

ภูเขาไฟบนเกาะชวา

โดย สุทัศน์ ยกส้าน 15 พฤษภาคม 2549 17:36 น.

โลกมีภูเขาไฟประมาณ 1,300 ลูก 700 ลูก เป็นภูเขาไฟที่ดับแล้ว และอีก 600 ลูก ยังมีชีวิตอยู่ เช่น ภูเขา Visuvius ในอิตาลี ภูเขาไฟ Etna บนเกาะ Sicily และ Kilauea บนเกาะฮาวาย เป็นต้น เมื่อใดที่ภูเขาไฟระเบิด เราจะเห็นว่าลาวาร้อนไหลลงจากยอดเขา ทำลายชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนที่ตั้งถิ่นฐานอยู่รายรอบภูเขาไฟ

ประวัติศาสตร์ได้บันทึกว่า Pliny ผู้เยาว์ คือ นักภูเขาไฟวิทยาคนแรกของโลกที่ได้ศึกษาและสังเกตการระเบิดของภูเขาไฟ Visuvius เมื่อปี พ.ศ. 612

ณ วันนี้ นักวิทยาศาสตร์มีความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับภูเขาไฟมาก จนรู้สาเหตุการเกิดภูเขาไฟว่า ใต้เปลือกโลกลงไป คือ ส่วนที่เราเรียกว่า เปลือกโลกชั้นในมีชั้นที่ลึกลงไปอีก คือ แก่นโลก เพราะอุณหภูมิใต้โลกสูงมาก ดังนั้น หินแข็งในบริเวณเปลือกโลกชั้นในจึงละลายเป็นหินเหลว ส่วนแก่นโลกนั้นเพราะมีอุณหภูมิสูงมาก จึงสามารถระบายความร้อนออกมาทุกทิศทาง เหมือนกับเวลาเราต้มน้ำในกา น้ำที่ก้นกาจะไหลวนพาความร้อนไปทั่ว ดังนั้น เวลาหินเหลวจากเปลือกโลกชั้นในไหลทะลักขึ้นผ่านรอยแตกของเปลือกโลก นั่นคือ การระเบิดของภูเขาไฟ ซึ่งจะนำหินเหลวร้อน (ลาวา) ก๊าซ ฝุ่น ดิน และหิน ขึ้นมาจากใต้ดินท่วมพื้นที่รอบ ๆ มีผลให้ลักษณะของภูมิประเทศในบริเวณนั้นเปลี่ยนแปลงทันที

สถิติที่ปรากฏทุกวันนี้แสดงให้เห็นว่า ประชากร 600 ล้านคน อาศัยอยู่ใกล้ภูเขาไฟ เช่น ชาวเมือง Naples อาศัยอยู่ใกล้ Visuvius และชาวเมือง Seattle อาศัยอยู่ใกล้ภูเขาไฟ Rainier เป็นต้น

ชวาเป็นเกาะ ๆ หนึ่งของอินโดนีเซียที่มีผู้คนอาศัยอยู่อย่างหนาแน่น และเกาะ ๆ นี้มีภูเขาไฟมากมาย ทั้งที่ดับแล้ว และยังมีชีวิตอยู่ เช่น ภูเขาไฟ Papandayan ที่สูงประมาณ 3,200 เมตร ซึ่งได้ระเบิดเมื่อปี 2315 และการระเบิดครั้งนั้น ได้ทำให้หมู่บ้าน 40 แห่งถูกทำลาย ผู้คน 3,000 คน เสียชีวิต และหลังการระเบิด ยอดภูเขาไฟได้หดหายไปเหลือสูงเพียง 1,700 เมตร เท่านั้นเอง

Galung Gung เป็นชื่อของภูเขาไฟอีกลูกหนึ่งที่มีป่าปกคลุมในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2425 ภูเขาไฟลูกนี้ได้ระเบิดนำโคลนขุ่น น้ำร้อน ลาวา เถ้าถ่าน ควัน ฝุ่น ไปตกไกล 60 กิโลเมตร จากภูเขาและภายในเวลา 5 ชั่วโมง หมู่บ้านที่อยู่ใกล้ภูเขาไฟถูกทำลายราบเรียบ จนอีก 4 วันต่อมา ภูเขาไฟลูกนี้ได้ระเบิดอีกครั้งหนึ่ง คราวนี้การระเบิดรุนแรงกว่าคราวแรก ทำให้ยอดภูเขาไฟยุบหายไป เหลือเป็นแอ่งลึก นักภูเขาไฟวิทยาประมาณว่า การระเบิดคราวนั้นได้สังหารผู้คนใน 114 หมู่บ้าน ไปประมาณ 4,000 คน

ช่องแคบ Sunda ในทะเลระหว่างชวากับสุมาตรา มีภูเขาไฟลูกหนึ่งชื่อ Krakatau ซึ่งก่อนปี พ.ศ. 2426 แทบไม่มีใครในโลกรู้จักภูเขาไฟลูกนี้เลย เพราะตลอดเวลา 200 ปีก่อนนั้น ภูเขาไฟไม่เคยระเบิดเลย ทำให้ทุกคนคิดว่า ภูเขาไฟได้ดับไปแล้ว ดังนั้น ชาวบ้านบนเกาะชวา และสุมาตรา จึงพายเรือไปเก็บผลไม้ในป่าที่ปกคลุมเชิงเขาอยู่เนือง ๆ จนกระทั่งถึงวันที่ 20 พฤษภาคม พ.ศ. 2426 ภูเขาไฟลูกนี้ได้ระเบิด สถิติการสำรวจแสดงได้ให้เห็นว่า นี่เป็นการระเบิดที่รุนแรงเป็นอันดับ 4 ในประวัติศาสตร์ที่ผู้คน ซึ่งอยู่ไกลออกไปถึง 4,600 กิโลเมตร ก็ยังได้ยินเสียงระเบิด แม้แต่ชาว Batavia ก็ได้ยินเสียงระเบิดเหมือนเสียงปืนใหญ่ กัปตันเรือที่อยู่บนเรือซึ่งกำลังเดินทางผ่านช่องแคบ Sunda ได้รายงานว่า เห็นฝุ่นควัน พุ่งขึ้นท้องฟ้า เป็นลำสูง 10 กิโลเมตร และเสียงระเบิดดังเป็นระยะ ๆ นาน 14 สัปดาห์ จนถึงวันอาทิตย์ที่ 26 สิงหาคม ก็มีการระเบิดใหญ่ เพราะ Krakatau ไม่มีผู้คนอาศัยเลย ดังนั้น จึงไม่มีใครรู้จักว่า อะไรกำลังเกิดขึ้น แต่ผู้ที่เห็นเหตุการณ์ระเบิดก็ยังรีบหนีเอาชีวิตรอด หลังการระเบิด กะลาสีเรือที่เดินทางผ่านใกล้ภูเขาไฟได้รายงานว่า เกาะทั้งเกาะได้จมหาย มีฟ้าแลบ ฟ้าร้อง และแผ่นดินไหวรุนแรง ท้องฟ้าเหนือ Krakatau มีทะเลฝุ่นสีเหลืองปกคลุมทั่ว สำหรับคนที่อยู่ริมฝั่งก็ถูกคลื่นยักษ์สึนามิสูง 40 เมตร พุ่งถล่ม จนผู้คน 34,000 คนเสียชีวิต การสำรวจยังรายงานอีกว่า เมืองต่าง ๆ ที่อยู่ตามชายฝั่งของช่องแคบ Sunda ถูกคลื่นทำลายราบเรียบ โดยเฉพาะที่เมือง Telok Betong บนเกาะ Sumatra คลื่นสึนามิได้พัดพาเรือประมงเข้าไปในฝั่งไกล 3 กิโลเมตร อนึ่ง การระเบิดของ Krakatau ในครั้งนั้นได้ทำให้ภูเขาไฟลูกอื่น ๆ บนเกาะชวาถูกกระทบกระเทือนจนเกือบระเบิดด้วย เช่น ภูเขาไฟ Semeru และ Gunung Guntur ก็ส่งเสียงคำราม แต่ไม่ระบิด อนึ่ง เหตุการณ์ระเบิดครั้งนั้น ได้ทำให้ Sir Robert Ball ชาวอังกฤษเขียนหนังสือชื่อ Earths Beginnings ที่ตีพิมพ์ในปี 2445 ว่า ในวันที่ 27 สิงหาคม พ.ศ. 2426 เวลา 10 โมงเช้า ขณะซ้อมดนตรีอยู่ในโรงละคร บนเกาะ Rodriguez ซึ่งอยู่ไกลจาก Krakatau 4,500 กิโลเมตร เขาได้ยินเสียงระเบิด 2 - 3 ครั้ง นั่นเป็นเวลา 4 ชั่วโมง หลังจากที่ Krakatau ระเบิดจริง ทั้งนี้ เพราะเสียงต้องใช้เวลาในการเดินทางนั่นเอง

แม้กระทั่ง ลอนดอนประเทศอังกฤษก็ได้รับผลกระทบจากการระเบิด เพราะท้องฟ้าเหนือกรุงลอนดอนในฤดูใบไม้ร่วงมืดมัว และดวงอาทิตย์ดูแดง ซึ่งเหตุการณ์การเปลี่ยนแปลงนี้ William Ashcroft ได้วาดภาพท้องฟ้าเหนือ Chelsea ในกรุงลอนดอนเมื่อปี 2426 ไว้ (ดังภาพ) ผู้คนที่ Madagascar, Australia, Cape of good Hope และ California ต่างก็ได้รายงานการเห็นดวงอาทิตย์มีสีแดงผิดปกติ และฟ้ามีเมฆฝุ่นปกคลุม หลังการระเบิดนานเป็นสัปดาห์ ในส่วนที่เป็นด้านดี การระเบิดของ Krakatau ได้ทำให้นักวิทยาศาสตร์รู้ธรรมชาติของบรรยากาศเหนือโลกดีขึ้น เพราะในสมัยนั้น นักวิทยาศาสตร์ไม่รู้ว่า ที่ระดับสูงกว่า 15 กิโลเมตร มีลมพัดเหมือนบนโลก ดังนั้น เมื่อเห็นฝุ่นภูเขาไฟถูกลมพัดไปรอบโลกได้ โดยใช้เวลานานประมาณ 13 วัน นักวิทยาศาสตร์ก็รู้ว่า ลมเหนือโลกพัดเร็วเหมือนลมเฮอริเคน

ในปี 2546 Simon Winchester ได้เรียบเรียงหนังสือชื่อ Krakatoa : The Day the World Exploded : August 27, 1883 หนังสือราคา 25.95 เหรียญ หนา 432 หน้า มีภาพประกอบ 58 ภาพ ซึ่งได้กล่าวถึงวันที่โลกแตก และนรกผุดเหนือ Krakatau

เมื่อวันที่ 16 เมษายนที่ผ่านมานี้ ประธานาธิบดี Susilo Bamhang Yudhoyono แห่งอินโดนีเซีย ก็ได้ประกาศเตือนชาวชวาที่อาศัยอยู่ใกล้ภูเขาไฟ Merapi ซึ่งสูง 2,914 เมตร ว่าภูเขาไฟลูกนี้จะระเบิดในอีกไม่นาน เพราะในช่วงนี้ อุณหภูมิภูเขาไฟได้เพิ่มสูงจนภูเขามีควันระอุ และภูเขาส่งเสียงคำรามเป็นระยะ ๆ การศึกษาประวัติการระเบิดของภูเขาไฟแสดงให้รู้ว่า เมื่อใดที่แผ่นดินไหวบ่อยกว่า 90 ครั้ง/วัน นั่นคือ สัญญาณว่า ภูเขาไฟใกล้ระเบิด และในกรณีของ Merapi นี้สัญญาณแผ่นดินไหวเกิดมากถึง 150 ครั้ง/วัน

สถิติการระเบิดของภูเขาไฟลูกนี้ยังระบุอีกว่า ในปี พ.ศ. 2434 ภูเขาไฟ Merapi ได้เคยระเบิดแล้ว และทำให้ผู้คนเสียชีวิตไป 1,300 คน โดยลาวาได้ไหลเป็นทางไกล 6 กิโลเมตร และกว้าง 200 เมตร และลึก 3 เมตร และการระเบิดครั้งสุดท้ายเมื่อ 12 ปีก่อน ได้ทำให้คน 60 คนตาย

ดังนั้น รัฐบาลอินโดนีเซียจึงสั่งห้ามกิจกรรมขุดเหมืองแร่ ไต่เขาหรือเดินเขาทุกรูปแบบ อย่างเด็ดขาด และได้เตรียมที่พักชั่วคราวให้ผู้คนที่อาศัยในบริเวณภูเขาไฟได้เข้าพัก เพื่อความปลอดภัยครับ

สุทัศน์ ยกส้าน ผู้เชี่ยวชาญพิเศษ สสวท

 

การเกิดภูเขาไฟ (Volcanism)

การเกิดภูเขาไฟ (Volcanism)

เป็นการเคลื่อนที่ของหินหนืด ขึ้นมาสู่ผิวโลกหรือใกล้กับผิวโลก ถ้าหินหลอมเหลวเคลื่อนที่ผ่านผิวโลกโดยทางปล่องของผิวโลก (Vent) เราเรียกว่า "Volcano" หรือ ผ่านรอยแตก (Fissure) ของเปลือกโลกซึ่งเรียกว่า Mass eruption

รูปร่างภูเขาไฟ
แบ่งเป็น 3 พวกใหญ่ๆ คือ
1) ภูเขาไฟที่ยังคุกรุ่นอยู่ในปัจจุบัน
2) ภูเขาไฟสงบแต่เมื่อมีพลังมากๆ จะระเบิดขึ้นอีกและ
3) ภูเขาไฟที่ดับแล้ว

ภูเขาไฟโดยทั่วไปหากแบ่งตามชนิดของลาวาได้ 3 กลุ่มใหญ่ คือ
กรวยภูเขาไฟสลับชั้น (Composite volacano)
ภูเขาไฟรูปโล่ (Flood basalt & Shield volcano)
และกรวยกรวดภูเขาไฟ (Cinder cone)

 

หินอัคนี ได้แก่ หินที่เกิดจากการเย็นตัวของหินหนืด (magma) หรือหินหลอมเหลวที่อยู่ภายในผิวโลกลึกลงไปในโลกหินจะอยู่ในสภาพหลอมเหลวเพราะว่ามีอุณหภูมิและความดันสูงมาก การเย็นตัวหรือแข็งตัวของหินแบบนี้จะเกิดขึ้นได้เมื่ออุณหภูมิและความดันลดลง เช่น ในบริเวณที่ใกล้กับผิวโลกและการเย็นตัวหรือแข็งตัวของหินหลอมเหลวเหล่านี้ จะช้าหรือเร็วขึ้นอยู่กับว่าจะใกล้หรือไกลจากบรรยากาศเพียงใด หินอัคนี จะพบในบริเวณที่ลึกมาก ๆ เนื่องจากเย็นตัวจากหินหนืด ซึ่งอยู่ในสภาพหลอมเหลว ถ้ามีจุด อ่อน หรือช่องว่างเกิดขึ้นบนหินที่อยู่เหนือขึ้นมา หินหนืดจะดันตัวออกมาถึงผิวโลกได้

การโผล่ขึ้นมาของหินหนืดในรูปนี้ คือ การเกิดภูเขาไฟ จึงพบหินอัคนีบนผิวโลกด้วย เมื่อหินหนืดแทรกตัวขึ้นมาผ่านหินที่มีอยู่ก่อนแล้วในบริเวณนั้นจะทำให้หินใกล้เคียงกับช่องที่แทรกตัวถูกแปรสภาพเกิดเป็นหินแปร หินที่มีอยู่ในบริเวณนั้นปกติจะเป็นหินที่เกิดจากการทับถมตามธรรมชาติบนผิวโลก เช่น การตกตะกอนทับถมในแม่น้ำหรือทะเล ตะกอนเหล่านี้เมื่อทิ้งไว้นานๆ และทับถมกันมากขึ้นจะแน่นตัวเข้าจนกระทั่งเกิดเป็นหินในที่สุด กระบวนการทับถมของตะกอนที่ได้จากการพังทลายพัดพาเมื่อแน่นตัวทำให้เกิดหินตะกอน หรือหินชั้นขึ้นมา การเย็นตัวของหินอัคนีนั้นขึ้นอยู่ว่าอยู่ห่างจากผิวโลกแค่ไหน ซึ่งการแข็งตัวช้าหรือเร็วนี้จะทำให้เกิดเป็นหินอัคนีชนิดต่างๆ ห่างจากผิวโลกลงไปเหนือส่วนที่ยังหลอมเหลว จะเป็นบริเวณที่เกิดหินอัคนีที่เย็นตัวช้า เรียกว่า หินอัคนีระดับลึก (plutonic หรือ intrusive rocks) จากการเย็นตัวของหินหนืดอย่างช้าๆ ทำให้แร่มีโอกาสที่จะตกผลึก (crystal) ขนาดใหญ่ๆ ได้ ตามปกติเมื่อให้เวลาและช่องว่างพอเพียง ผลึกจะเติบโตมีรูปร่างและมีหน้าผลึกถูกต้องและครบถ้วน ดังนั้นพวกหินแบบ plutonic จึงมีเนื้อหินค่อนข้างหยาบ เพราะมีเวลามากพอในการสร้างตัวของผลึก พวกที่ดันไหลออกมากระทบความเย็นของบรรยากาศอย่างรวดเร็ว ดังเช่นในกรณีของการเกิดภูเขาไฟ เราเรียกว่า volcanic หรือ extrusive rocks ธรรมดาหินหลอมเหลวที่อยู่ใต้ผิวโลกเรียกว่า หินหนืด (magma) แต่เมื่อไหลออกมานอกผิวโลกแล้วจะเรียกว่า หินลาวา (lava) การเกิดผลึกจากลาวาใช้เวลาสั้นและเกิดผลึกชนิดเล็กมากซึ่งมองไม่เห็นด้วยตาเปล่า (cryptocrystalline) เนื้อหินแบบนี้เรียกได้ว่าเป็นพวกเนื้อละเอียด ในกรณีที่แร่ไม่เป็นผลึกเลยหรือที่เรียกว่าอสัณฐานก็มีอยู่มาก ได้แก่ พวกแก้วจากภูเขาไฟ (volcanic glasses) ซึ่งมีเนื้อละเอียดเหมือนกับแก้ว นอกจากแบบที่เย็นตัวช้าและเย็นตัวเร็วแล้ว หินอัคนีที่เย็นตัวในระดับปานกลางเรียกว่า intermediate หรือ hypabyssal rocks หินประเภทนี้จะมีการเย็นตัว 2 จังหวะ คือ ในระยะแรกจะมีการเย็นตัวอย่างช้าๆ แร่บางชนิดโดยทั่วๆ ไป เช่น พวกเฟลด์สปาร์ ควอร์ตซ์ หรือไมกา เริ่มตกผลึกก่อน (เพราะถึงระดับอุณหภูมิที่มันตกผลึก) ในระยะที่สอง ส่วนของหินหนืดอาจจะแยกออกไปจากแหล่งกำเนิดเป็นสายเล็กลงที่เรียกว่า พนัง (dyke) โดยผ่านแทรกตัวไปในหินที่มีอยู่เดิมในบริเวณนั้นซึ่งเย็นกว่า หินหนืดในสภาพนี้จะเย็นตัวค่อนข้างเร็วและตกผลึกพร้อมกันหมด นั้นคือขาดเวลาและช่องว่างที่จะสร้างผลึกก้อนโตๆ ดังนั้น แร่ที่ประกอบในเนื้อหินจะเป็นประเภทที่มีเนื้อละเอียดกว่า เรียกว่า แร่พื้น (groundmass) แต่จะมีพวกผลึกที่เกิดก่อนแล้ว จะมีขนาดใหญ่กว่าเรียกว่าแร่ดอก (phenocryst) หินแบบนี้เรียกว่าหินเนื้อดอก (porphyry) ซึ่งจะเกิดได้ในเนื้อหินอัคนีหลายประเภทไม่ว่าจะเป็นพวกหินอัคนีระดับลึก หรือหินภูเขาไฟ (volcanic rocks) ในประเทศไทยหินแบบนี้ที่พบมากคือหินแกรนิตเนื้อดอก (granite porphyry) และหินแอนดีไซต์เนื้อดอก (andesite porphyry)


ภูเขาไฟระเบิด

นิยาม
เป็นภัยพิบัติทางธรรมชาติที่ร้ายแรงอย่างหนึ่ง การระเบิดของภูเขาไฟนั้นแสดงให้เห้นว่าใต้ผิวโลกของเราลงไประดับหนึ่ง มีความร้อนสะสมอยู่มากโดยเฉพาะที่เรียกว่า"จุดร้อน" ณ บริเวณนี้มีหินหลอมละลายเรียกว่า แมกมา และเมื่อมันถูกพ่นขึ้นมาตามรอยแตกหรือปล่องภูเขาไฟ เราเรียกว่า ลาวา

สาเหตุของการเกิดภูเขาไฟระเบิด
กระบวนการระเบิดของภูเขานั้นยังไม่เป็นที่เข้าใจกระจ่างชัดนัก นักธรณีวิทยาคาดว่ามีการสะสมของความร้อนอย่างมากบริเวณนั้น ทำให้มีแมกมา ไอน้ำ และแก๊ส สะสมตัวอยู่มากขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งก่อให้เกิดความดัน ความร้อนสูง เมื่อถึงจุดหนึ่งมันจะระเบิดออกมา อัตราความรุนแรงของการระเบิด ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของการระเบิด รวมทั้งขึ้นอยู่กับความดันของไอ และความหนืดของลาวา ถ้าลาวาข้นมากๆ อัตราการรุนแรงของการระเบิดจะรุนแรงมากตามไปด้วย เวลาภูเขาไฟระเบิด มิใช่มีแต่เฉพาะลาวาที่ไหลออกมาเท่านั้น ยังมีแก๊สไอน้ำ ฝุ่นผงเถ้าถ่านต่างๆ ออกมาด้วย มองเป็นกลุ่มควันม้วนลงมา พวกไอน้ำจะควบแน่นกลายเป็นน้ำ นำเอาฝุ่นละอองเถ้าต่างๆ ที่ตกลงมาด้วยกัน ไหลบ่ากลายเป็นโคลนท่วมในบริเวณเชิงเขาต่ำลงไป ยิ่งถ้าภูเขาไฟนั้นมีหิมะคลุมอยู่ มันจะละลายหิมะ นำโคลนมาเป็นจำนวนมากได้ เช่น ในกรณีของภัยพิบัติที่เกิดในประเทศโคลัมเบียเมื่อไม่นานนี้

แหล่งที่มา:คณาจารย์คณะวิทยาศาสตร์.สารานุกรมวิทยาศาสตร์.2534.

โทษของภูเขาไฟระเบิด ทำให้เกิด
1. แรงสั่นสะเทือน มีทั้งการเกิดแผ่นดินไหวเตือน แผ่นดินไหวจริง และแผ่นดินไหวติดตาม ถ้าประชาชนไปตั้งถิ่นฐานอยู่ในเชิงภูเขาไฟอาจหนีไม่ทันเกิดความสูญเสียแก่ชีวิตและทรัพย์สิน
2. การเคลื่อนที่ของลาวา อาจไหลออกมาจากปากปล่องภูเขาไฟเคลื่อนที่รวดเร็วถึง 50 กิโลเมตรต่อชั่วโมง มนุษย์และสัตว์อาจหนีภัยไม่ทันเกิดความสูญเสียอย่างใหญ่หลวง
3. เกิดฝุ่นภูเขาไฟ เถ้า มูล บอมบ์ภูเขาไฟ ระเบิดขึ้นสู่บรรยากาศ ครอบคลุมอาณาบริเวณใกล้ภูเขาไฟ และลมอาจพัดพาไปไกลจากแหล่งภูเขาไฟระเบิดหลายพันกิโลเมตร ภูเขาไฟพินาตูโบระเบิดที่เกาะลูซอนประเทศฟิลิปปินส์ ฝุ่นภูเขาไฟยังมาตกทางจังหวัดภาคใต้ของประเทศไทย เช่น จังหวัดสงขลา นราธิวาส และปัตตานี เกิดมลภาวะทางอากาศและแหล่งน้ำกินน้ำใช้ของประชาชน รวมทั้งฝุ่นภูเขาไฟได้ขึ้นไปถึงบรรยากาศชั้นสตราโตสเฟียร์ ใช้เวลานานหลายปี ฝุ่นเหล่านั้นถึงจะตกลงบนพื้นโลกจนหมด
4. เกิดคลื่นซึนามิ ขณะเกิดภูเขาไประเบิด โดยเฉพาะภูเขาไฟใต้ท้องมหาสมุทร คลื่นนี้จะโถมเข้าหาฝั่งสูงขนาดตึก 3 ชั้นขึ้นไป กวาดทุกสิ่งทั้งผู้คนและสิ่งก่อสร้างลงสู่ทะเล เป็นที่น่าหวาดกลัวยิ่งนัก
5. หลังจากภูเขาไฟระเบิด มีฝุ่นเถ้าภูเขาไฟตกทับถมอยู่ใกล้ภูเขาไฟ เมื่อฝนตกหนัก อาจจะเกิดน้ำท่วมและโคลนถล่มตามมาจากฝุ่นและเถ้าภูเขาไฟเหล่านั้น

ประโยชน์ของภูเขาไฟระเบิด
1. การระเบิดของภูเขาไฟช่วยปรับระดับของเปลือกโลกให้อยู่ในภาวะสมดุล
2. การเคลื่อนที่ของลาวาจากการระเบิดของภูเขาไฟ ทำให้หินอัคนีและหินชั้นใต้ที่ลาวาไหลผ่านเกิดการแปรสภาพ เช่น หินแปรที่แข็งแกร่งขึ้น
3. แหล่งภูเขาไฟระเบิด ทำให้เกิดแหล่งแร่ที่สำคัญขึ้น เช่น เพชร เหล็ก และธาตุอื่นๆ อีกมาก
4. แหล่งภูเขาไฟจะเป็นแหล่งดินดีเหมาะแก่การเพาะปลูก เช่น ดินที่อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี เป็นต้น
5. แหล่งภูเขาไฟ เป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญ เช่น อุทยานแห่งชาติฮาวาย ในอเมริกา หรือแหล่งภูกระโดง ภูอังคาร ในจังหวัดบุรีรัมย์ของไทย เป็นต้น
6. ฝุ่น เถ้าภูเขาไฟที่ล่องลอยอยู่ในอากาศชั้นสตราโตสเฟียร์ ทำให้บรรยากาศโลกเย็นลง ปรับระดับอุณหภูมิของบรรยากาศชั้นโทรโพสเฟียร์ของโลกที่กำลังร้อนขึ้น แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ หรือการเกิดปฏิกิริยาเรือนกระจกและการเปลี่ยนแปลงของกระแสน้ำแอลนิโน ที่ทำให้อุณหภูมิในบรรยากาศของโลกสูงขึ้นนั้นลดต่ำลง

สถิติการเกิดภูเขาไฟระเบิดครั้งสำคัญ

การระเบิดของภูเขาไฟครั้งสำคัญได้ทำลายชีวิตผู้คนไปแล้วเกือบ 2 แสนคน นับว่าเป็นจำนวนไม่น้อยในปี ค.ศ. 1985 ประชาชนชาวโคลัมเบียสูญเสียชีวิตเป็นหมื่นเช่นกัน ใน 17 ครั้ง 11 ครั้งเป็นการระเบิดของภูเขาไฟซึ่งอยู่ในประเทศเขตร้อน ได้แก่ ดินแดนประเทศอินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ นิวกีนี เกาะมาร์ตินีก อยู่ในหมู่เกาะอินดีสตะวันตกและกัวเตมาลา (ละติจูด 15° เหนือ) ประเทศโคลัมเบีย (ละติจูด 5° เหนือ) และประเทศแคเมอรูน (ละติจุด 5° เหนือ) เป็นที่น่าสังเกตว่าประเทศในเขตร้อนมักจะประสบภัยจากธรรมชาติหลายประเทศ ตลอดจนภูเขาไฟระเบิดด้วย ซ้ำประเทศเหล่านี้เป็นประเทศกำลังพัฒนา สถิติประชากรประสบภัยยังอยู่ในอัตราสูงเพราะขาดการเตือนภัยที่ดี และการอพยพประชากรทำได้ลำบากเพราะความไม่สะดวกของเส้นทางคมนาคม ตลอดจนการพยากรณ์ภัยพิบัติไม่ค่อยได้รับความเชื่อถือเท่าที่ควร หรือขาดการประชาสัมพันธ์ที่ดีเปรียบเทียบกับประเทศที่เจริญแล้ว เช่น สหรัฐอเมริกากลับมีผู้เสียชีวิตเพียง 60 คน เท่านั้น แตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง ดังนั้น ถ้าการพยากรณ์และเตือนภัยภูเขาไฟระเบิดกระทำอยู่อย่างมีประสิทธิภาพ อาจทำให้จำนวนผู้เสียชีวิตลดลงอย่างมาก ภูเขาไฟบางลูกอาจทำลายชีวิตผู้คนหลายหมื่นคน ในการระเบิดเพียงครั้งเดียว ถ้ามีการตายจำนวน 2-3 พันคน จากการระเบิดของภูเขาไฟมักจะเกิดขึ้นโดยต่างปี ต่างสถานที่กันและอีกหลายปีผ่านไปอาจไม่มีใครเสียชีวิตจากภูเขาไฟระเบิดเลยก็ได้ ต่างจากแผ่นดินไหวที่แต่ละปีมีคนตายเป็นพันๆ คน เกือบทุกปี เช่น แผ่นดินไหวที่เคยเกิดเมื่อปี ค.ศ.1928,1950 และ 1976 ที่มีคนตายถึง 100,000 คน การเกิดแผ่นดินไหวและภูเขาไฟระเบิด ที่ทำให้เกิดภัยพิบัติอย่างมหาศาล ประชาชนทั้งหลายย่อมได้ฟังมามากมาย แต่เพราะเหตุใดเขาเหล่านั้นยังคงเลือกที่จะอยู่ในสถานที่อันตรายทั้งที่รู้แล้วว่าอีกไม่นานอาจเกิดแผ่นดินไหวและภูเขาไฟระเบิด ที่ทำลายบ้านเรือนหรือแม้แต่ชีวิตของตนเองได้ เมื่อเหตุการณ์เหล่านี้เกิดขึ้นคงมีแต่ความเลวร้าย เพราะเหตุใด คำตอบมีดังนี้
1)ประชาชนรู้จากประสบการณ์ว่าแผ่นดินไหวและภูเขาไฟระเบิด เกิดในเขตเดียวกันของโลก และจะนำมาซึ่งความเสียหายอย่างใหญ่หลวง เขาเชื่อว่าความสูญเสียยังคงเหลือคนดีอยู่บ้าง คงไม่เสียหายจนหมด
2)ประชาชนรักถิ่นที่อยู่มีความรู้สึกผูกพัน ถ้าจะต้องอพยพย้ายถิ่นด้วยเหตุทางเศรษฐกิจหรือเหตุผลอื่นใด ย่อมมีความเสียใจพอๆ กับบ้านเรือนถูกทำลายทีเดียว
3)ประชาชนชอบอยู่ในที่เดิม เว้นแต่ว่าตั้งใจออกไปหาที่อยู่ใหม่ที่มั่นคงกว่าได้ ดังนั้น ผู้คนจำนวนหลายร้อยล้านคน ยังคงอาศัยอยู่ในพื้นที่ที่ล่อแหลมต่ออันตรายของเขตเกิดแผ่นดินไหวและภูเขาไฟระเบิด ทั้งๆ ที่รู้โดยไม่เปลี่ยนแปลง ถึงแม้ว่าจะต้องการพื้นที่ก็ไม่สามารถย้ายออกไปได้ เพราะพื้นที่โลกที่เหมาะแก่การอยู่อาศัยมีจำกัด แผ่นดินโลกร้อนเกินไปเสียแล้ว
การพยากรณ์ภูเขาไฟระเบิด

ได้มีการบันทึกการระเบิดครั้งสำคัญของภูเขาไฟในอดีตจนถึงปัจจุบันไว้ดังนี้
พ.ศ. ชื่อภูเขาไฟ จำนวนผู้เสียชีวิต
622 ภูเขาไฟวิสุเวียส-อิตาลี 16,000
1712 ภูเขาไฟเอ็ตนา เกาะซิซิลี

 

ข่าวกองบิน 21

อุทกภัยที่เกิดจากสภาพอากาศหรือแผ่นดินไหวมักจะสร้างความพินาศเสียหายได้อย่างมหาศาลเกินกว่าที่จะบรรยาย ไม่ว่าจะเป็นคลื่นยักษ์ซึนามิ น้ำท่วมหนัก และแผ่นดินถล่มอันเนื่องมาจากน้ำกัดเซาะ ล้วนเป็นภัยพิบัติจากธรรมชาติที่มนุษย์แทบไม่อาจควบคุมได้

ซึนามิ คืออะไร
ซึนามิ ก็คือ คลื่นใต้น้ำขนาดใหญ่ หรือระลอกคลื่นที่มีกำลังแรงพอที่จะกวาดเมืองทั้งเมืองให้ราบเป็นหน้ากลอง ซึนามินั้นจะเกิดขึ้นเมื่อมีแรงสั่นสะเทือนอย่างรุนแรงจนพื้นใต้ทะเลสั่นไหวและหนุนให้น้ำทะเลยกตัวขึ้น แรงสั่นสะเทือนดังกล่าว ได้แก่ แผ่นดินไหว ภูเขาไฟใต้ทะเลระเบิด แผ่นดินถล่มลงสู่ทะเลเป็นปริมาณมหาศาล

แผ่นดินใต้ท้องทะเลเคลื่อนตัวอย่างรุนแรง หรือแม้กระทั่งแรงกระแทกจากดาวเคราะห์ สะเก็ดดาว หรือดาวหาง ขณะเกิดคลื่นซึนามิ น้ำทะเลปริมาณมหาศาลและพลังขนาดมหึมาจะรวมตัวเป็นคลื่นที่เคลื่อนที่อย่างรวดเร็วถึง
800กิโลเมตรต่อชั่วโมงซึ่งเร็วเทียบเท่าเครื่องบินไอพ่น

การตรวจจับคลื่นซึนามิในทะเลลึกทำได้ยาก เพราะจะเห็นเฉพาะส่วนยอดของคลื่นซึ่งสูง 20-60 เซนติเมตรเท่านั้น ขณะที่ลูกคลื่นขนาดยักษ์แฝงตัวอยู่ลึกลงไปในทะเลหลายร้อยเมตร ซึนามิมีขนาดใหญ่มโหฬาร ระยะจากยอดคลื่นลูก
หนึ่งไปถึงอีกลูกอาจยาวถึง 1,000 กิโลเมตร และคลื่นมหาภัยนี้ยังโถมใส่พื้นที่กว้างใหญ่ได้โดยสูญเสียพลังเพียงเล็กน้อย

ต่อเมื่อซึนามิเคลื่อนตัวถึงชายฝั่งน้ำตื้น มันจึงเผยโฉมเหนือพื้นน้ำ ซึ่งมักเห็นเป็นกำแพงน้ำดำทะมึน บางครั้งน้ำทะเลอาจถูกดูดออกไปนอกฝั่งจนมองเห็นปลาโดดดิ้นบนพื้น จากนั้นคลื่นยักษ์จึงถาโถมเข้ามาและกวาดทุกสิ่งที่ขวางหน้าจนราบเรียบแรงระเบิดที่ทำให้เกิดคลื่นมหาภัย

เมื่อภูเขาไฟกรากะตัวระเบิดในวันที่ 27 สิงหาคม 2426 (ค.ศ.1883) ได้เกิดคลื่นซึนามิที่ร้ายแรงที่สุดเท่าที่เคยปรากฎมา แรงระเบิดทำให้เกิดแอ่งภูเขาไฟลึก 290 เมตรที่ท้องสมุทร เกิดคลื่นสูง 40 ม.ถาโถมสู่ฝั่งยาว 5 กิโลเมตร ตามแนวเกาะแถบชวาและสุมาตรา น้ำกลืนชีวิตนับพัน เรือรบดัตช์ลำหนึ่งถูกเหวี่ยงลอยสูง 3 กิโลเมตรไปตกในหุบเขาแห่งหนึ่งในสุมาตรา แม้แต่อินเดียซึ่งไกลออกไป 5,000 กิโลเมตร พลังคลื่นยักษ์ยังทำให้เรือในแม่น้ำคงคาล่ม 300 ลำ รวมแล้วมีผู้เสียชีวิตทั่วโลก 36,000 คน จากการระเบิดของภูเขาไฟกรากะตัว

คลื่นมหึมาทุบสถิติโลก
คลื่นยักษ์ซึนามิซึ่งกระหน่ำอ่าวลิตูยาบริเวณชายฝั่งอะลาสกา เมื่อวันที่ 9 กรกฎาคม 2501 (ค.ศ.1958) โดยมันครองสถิติคลื่นที่มีความสูงที่สุด โดยคลื่นลูกนี้มีความสูงถึง 530 เมตร เมื่อเทียบแล้วจะสูงกว่าตึกเอ็มไพร์สเตท ในมหานครนิวยอร์ก ถึง 10 ชั้น
คลื่นดังกล่าวเกิดจากแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ ที่ทำให้แผ่นดินถล่มบริเวณตอนบนของอ่าว มีหินถล่มลงมาเป็นสายราวน้ำตกจากแนวเขาที่สูงเกือบ 1 กิโลเมตร ทำให้ธารน้ำแข็งลิตูยาแตกและไหลลงไปในอ่าวเมื่อเศษซากน้ำแข็งราว 30 ล้านลูกบาศก์เมตรเคลื่อนไหลลงไปในน้ำ ทำให้เกิดคลื่นมหึมาโถมขึ้นทางด้าน
ลาดฝั่งตรงข้ามกับอ่าวลิตูยา กวาดดินและต้นไม้ตามแนวเขาให้พังทลายลงมา เรือประมงลำหนึ่งพร้อมลูกเรือ 2 คน เจอฤทธิ์ของคลื่นนี้ด้วย แต่เรือและลูกเรือ 1 คน รอดปลอดภัยมาได้แม่น้ำล้นท่วมเมืองและหมู่บ้านอุทกภัยตามแนวชายฝั่งยาว 1,600 กิโลเมตรของแม่น้ำมิสซิสซิปปีและมิสซูรี เมื่อเดือนกรกฎาคม 2536 (ค.ศ.1993) ทำให้ไร้ที่อยู่อาศัย 70,000 ราย ตลอด 9 เดือนก่อนหน้านั้น พื้นที่ตอนกลางของอเมริกาเหนือเจิ่งนองด้วย

น้ำฝนที่ตกลงมาอย่างหนักเพราะพายุกระโชกแรงที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง พื้นดินจึงชุ่มน้ำเต็มที่ และแม่น้ำรับน้ำไว้เต็มตลิ่งจนแนวเขื่อนดินที่กั้นน้ำทานแรงไม่ไหว ทำให้เกิดความเสียหายมูลค่า 15 พันล้านเหรียญสหรัฐฯ อุทกภัยจากแม่น้ำมิสซิสซิปปียังความเสียหายอย่างรุนแรง จากเมืองวัลเมเยอร์ ในมลรัฐอิลลินอยส์ ต้องสร้างเมืองทั้งเมืองขึ้นใหม่ให้สูงกว่าระดับเดิม
ผู้คนส่วนใหญ่ยังกริ่งเกรงว่าในอนาคตจะมีโอกาศรอดพ้นจากอุทกภัยหรือไม่ แม้วิศวกรจะสร้างเครื่องป้องกันน้ำท่วมและมีการพยากรณ์อากาศช่วยเตือนล่วงหน้า แต่ถึงอย่างไรก็ยังมีความเสี่ยงเสมอ หากอยู่ในเขตลุ่มน้ำตามแม่น้ำสายใหญ่ ๆ

เขตภูเขาที่ยังรอคอยหายนะ
ภูเขาที่งดงามในเทือกเขาแอลป์ของอิตาลีได้ชื่อว่ามีน้ำท่วมฉับพลันบ่อยครั้ง อุทกภัยเช่นนี้ซึ่งเกิดในปี 2537 (ค.ศ.1994) ทำให้เขตปิเอด์มองต์ รอบเมืองเจนัวเสียหาย มีผู้เสียชีวิต 100 คน ไร้ที่อยู่อาศัย 10,000 คน

เทือกเขาแอลป์ตั้งตระหง่านเป็นกำแพงขวางแนวเคลื่อนตัวของอากาศอุ่นชื้นที่พัดมาจากทะเลเมดิเตอร์เรเนียน กลุ่มเมฆมักแปรสภาพเป็นฝนตกตามบริเวณแนวด้านใต้ของเทือกเขา น้ำฝนไหลรี่ชะตามแนวลาดชันกลายเป็นน้ำเชี่ยวกรากที่ทำให้เมืองและหมู่บ้านแถบนั้นราบคาบโดยแทบไม่รู้ตัวล่วงหน้า
กำแพงน้ำหายนะ

วันที่ 17 กรกฎาคม 2541 (ค.ศ.1998) คลื่นยักษ์ซึนามิเข้าถล่มชายฝั่งทางตอนใต้ของเกาะปาปัวนิวกินีราบเป็นระยะทาง 30 กม. ทำลายเมืองและหมู่บ้านแถบนั้นจนพินาศ ชาวบ้าน 10,000 คนไร้ที่อยู่อาศัย ผู้เห็นเหตุการณ์เล่าว่า จู่ๆ ก็ไม่เห็นทะเลไปเลย ชั่วครู่ต่อมามีเสียงสนั่นเหมือนเครื่องยนต์ไอพ่นดังมาแต่ไกล และแล้วกำแพงน้ำสูงตระหง่านก็ผุดโผล่ขึ้นมาจากทะเล มองเห็นไกลออกไป มันเคลื่อนเข้ามาอย่างรวดเร็วจนแทบไม่มีโอกาสหนีทันขณะรุกเข้ามาบนเกาะ

คลื่นยักษ์ซึนามิหอบเอาพื้นทรายจากก้นทะเลขึ้นมาด้วย จึงฝังผู้เคราะห์ร้ายเสียชีวิตไปกว่า 2,000 คนคลื่นยักษ์ซึนามิเกิดขึ้นจากแรงไหวตัวที่ทำให้ส่วนที่เป็นแผ่นดินใต้น้ำเลื่อนถล่ม เชื่อว่าคลื่นยักษ์ 1 ใน 3 อาจเกิดจากการทรุดตัวใต้น้ำในลักษณะดังกล่าว

. พายุร้ายถมเมืองด้วยโคลน
เวเนซุเอลาประเทศในแถบละตินอเมริกา ต้องผจญกับพายุฝนฟ้าคะนองอย่างต่อเนื่องในช่วงปลายปี 2542 (ค.ศ.1999) โดยร้อยละ 80 ของปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยต่อปีถล่มลงมาภายใน 16 วัน ทำให้เมืองคาราคัส ซึ่งตั้งอยู่ระหว่างภูเขาชันต้องประสบหายนะ ในวันที่ 20 ธันวาคม 2542 (ค.ศ.1999)ฝนที่กระหน่ำรุนแรงทำให้ดินถล่มอย่างหนักจนมีผู้เสียชีวิติถึง 50,000 คน
เชื่อว่าโศกนาฏกรรมครั้งนี้เกิดขึ้น เนื่องจากแนวพายุเขตร้อนที่อยู่เหนือแถบ หรือใต้เส้นศูนย์สูตรตามฤดูกาลเคลื่อนตัวขึ้นเหนือมากกว่าปกติ แต่ไม่อาจทราบแน่ชัดว่าเหตุใดพายุจึงเปลี่ยนเส้นทาง

 

นักวิทยาศาสตร์เพิ่มระดับเตือนภัยภูเขาไฟมายอนระเบิด

<TABLE cellSpacing=0 cellPadding=2 width="95%" align=center border=0><TBODY><TR><TD class=headline-bold>นักวิทยาศาสตร์เพิ่มระดับเตือนภัยภูเขาไฟมายอนระเบิด</TD></TR><TR><TD class=text-normal-th bgColor=#e9e9f3>มะนิลา 7 ส.ค.