มหาสมยสูตร

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระไตรปิฎกภาษาไทย
ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
เล่ม ๑๐
พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย มหาวรรค
เรื่อง มหาสมยสูตร

ที่มาของเรื่อง

มหาสมยสูตร แปลว่า พระสูตรว่าด้วยการประชุมครั้งใหญ่ของเทวดา ชื่อนี้ตั้งตามเนื้อหาสาระของพระสูตร

ที่มาของพระสูตร

พระสูตรนี้ พระผู้มีพระภาคทรงแสดงแก่ภิกษุประมาณ ๕๐๐ รูป ขณะประทับอยู่ ณ ป่ามหาวัน เขตกรุงกบิลพัศดิ์ แคว้นสักกะ โดยทรงปรารภการประชุมกันของเทวดา มาร เทพ และพรหมจาก ๑๐ โลกธาตุ หรือหมื่นจักรวาล เพื่อมาเฝ้าพระองค์และชมปฏิปทาของภิกษุสงฆ์

รูปแบบของพระสูตร

รูปแบบของมหาสมยสูตร ในตอนต้นที่เป็นความนำเป็นบรรยายโวหารแบบรายงาน ในตอนกลางซึ่งเป็นรายชื่อ และตอนสุดท้ายเป็นบรรยายโวหารแบบเล่าเรื่อง

อนึ่ง พระสูตรนี้มีรูปแบบทางวรรณกรรมเป็นคำฉันท์หรือคาถาเป็นส่วนใหญ่ จึงจัดอยู่ในประเภท เคยยะ ซึ่งเป็นองค์หนึ่งในนวังคสัตถุศาสน์ คือ มีลักษณะ ทั้งร้อยแล้วและร้อยกรองผสมกัน

ใจความสำคัญของพระสูตร

เนื้อหาของมหาสมยสูตรแบ่งเป็น ๓ ตอน คือ

ตอนต้น (ข้อ ๓๓๑-๓๓๓) เป็นความนำของท่านพระอานนท์ กล่าวถึงความเป็นมาของพระสูตรนี้

ตอนกลาง (ข้อ ๓๓๔-๓๔๑) พระผู้มีพระภาคทรงแนะนำให้ภิกษุทั้งหลายรู้จักชื่อเทวดา มาร เทพ และพรหม ตามลำดับหมู่คณะที่มาเฝ้าจากหมื่นจักรวาลหรือ ๑๐ โลกธาตุ พวกเทวดา มาร เทพ นำโดยพระอินทร์ ส่วนพวกพรหมนำโดยท้าวสุพรหมา สนังกุมารพรหม และติสสมหาพรหม

ตอนสุดท้าย (ข้อ ๓๔๒-๓๔๓) พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงเล่าเหตุการณ์ ที่เกิดขึ้นในที่ประชุมของเทวดา มาร เทพ และพรหมเหล่านั้นว่า เมื่อพวกเทวดา มาร เทพและพรหมมาพร้อมกันแล้ว ได้มีเสนามารบุกเขามาในที่ประชุมนั้นด้วยประสงค์ร้าย พระองค์จึงรับสั่งให้ที่ประชุมมัดไว้ด้วยราคะ อย่าให้ผู้ใดหลุดรอดไปได้ แล้วเอาฝ่ามือทุบดินเร่งเร้าให้เสนามารปฏิบัติตามให้สำเร็จ แต่ทรงแสดงพุทธานุภาพมีให้เสนามารและพญามารทำอะไรแก่ผู้มาประชุมได้เลย ในที่สุด พญามารได้กล่าวสรรเสริญพระสาวกของพระองค์ว่า เป็นผู้ชนะสงครามแล้ว ล่วงพ้นความหวาดกลัว มียศ ปรากฎอยู่ในหมู่ชน บันเทิงอยู่ในหมู่เทพทั้งหลาย

ข้อสังเกต

ในพระสูตรนี้ ก็มีเรื่องเทพนิยายแบบพุทธเข้ามาเกี่ยวข้อง เช่นเดียวกับ ๒สูตรแรก เพราะเป็นการประชุมใหญ่ของเทวดา มาร เทพและพรหม จาก ๑๐ โลกธาตุ วัตถุประสงค์ของการประชุม คือ เืพื่อมาเฝ้าพระผู้มีพระภาคและชมปฏิปทาของภิกษุสงฆ์ จำนวน ๕๐๐ รูป ซึ่งล้วนเป็นพระอรหันต์ ณ ป่ามหาวัน เขตกรุงกบิลพัศดุ์ เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นเมื่อวันขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน ๗ หลังจากทรงห้ามพระญาติ ๒ ฝ่ายมิให้ทำสงครามแย่งน้ำในแม่น้ำโรหิณีกัน

อรรถกถาอธิบายความเป็นมาของการประชุมใหญ่ครั้งนี้มีใจความว่า พระญาติทั้งฝ่ายศากยวงศ์และฝ่ายโกลิยวงศ์ ครั้นทรงตระหนักถึงอันตรายที่เกิดจากสงครามเรื่องน้ำได้ จึงรู้สึกสำนึกในพระกรุณาคุณของพระผู้มีพระภาค และได้นำขัตติยกุมาร ฝ่ายละ ๒๕๐ องค์มาถวายให้พระองค์ทรงบรรพชาอุปสมบทให้ หลังจากทรงบรรพชาอุปสมบทให้แล้ว ทรงนำภิกษุเหล่านั้นไปอบรมที่ป่ามหาวันแต่ถูกอดีตภรรยาของภิกษุเหล่านั้นตามมารบกวน จึงทรงนำไปอบรมที่ป่าหิมพานต์จนภิกษุเหล่านี้บรรลุคุณธรรมชั้นสูง คือเป็นพระโสดาบันบ้าง เป็นพระสกทาคามีบ้าง เป็นพระอนาคามีบ้าง และทรงนำกลับมาอบรมที่ป่ามหาวันอีก ภิกษุเหล่านั้นจึงบรรลุเป็นพระอรหันต์ทั้งหมด และในตอนเย็นของวันนั้นเอง พวกเทวดา มาร เทพ และพรหมก็มาประชุมกันเป็นครั้งใหญ่ และครั้งแรกในศาสนาของพระพุทธเจ้าพระองค์นี้ (ที.ม.อ. ๓๓๑/๒๘๗-๒๙๔)

ในประเทศไทย นิยมกันว่า มหาสมยสูตรเป็นคาถาปราบมาร คำว่า "มาร" หมายถึง ยักษ์มาตลอดตจนผีสางที่เป็นฝ่ายมิจฉาทิฏฐิ จึงใช้เป็นบทเจริญพระพุทธมนต์ในงานมงคลต่างๆ มาจนบัดนี้ คู่กับอาฏานาฏิยสูตรในทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค

​

​

 

​

มหาอนุโมทนา สาธุการ คุณ anand ค่ะ

ได้รู้จักบทสวด มหาสมยสูตร นี้ ครั้งแรกเมื่อปี ๒๕๔๙ งานบุญใหญ่ มีเลี้ยงพระ ๕,๐๐๐ รูป ที่อยุธยา สาธุการค่ะ


พร้อมนี้ เรียนเชิญกัลยาณมิตร ศึกษาความละเอียดและสดับฟังได้ ที่นี่ มหาสมยสูตร เลยนะคะ
ขอความเจริญในพระธรรมค่ะ

[MUSIC]http://palungjit.org/attachments/a.704357/[/MUSIC]​

 

ว่าด้วยการประชุมครั้งใหญ่ของเทวดา
​

[๓๓๑] ข้าพเจ้าได้สดับมาอย่างนี้

สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ที่ป่ามหาวัน เขตกรุงกบิลพัศดุ์ แคว้นสักกะ พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์หมู่ใหญ่ประมาณ ๕๐๐ รูป ซึ่งล้วนเป็นพระอรหันต์มีเหล่่่่่่่่าเทวดาจำนวนมากจาก ๑๐ โลกธาตุมาประชุมกันเพื่อเฝ้าพระผู้มีพระภาคและเยี่ยมภิกษุสงฆ์
ป่ามหาวัน เป็นป่าที่เกิดเองตามธรรมชาติ อยู่ติดกับเทือกเขาหิมาลัย (ที.ม.อ.๓๓๑/๒๘๗)

เทพชั้นสุทธาวาส ๔ องค์ได้มีความดำริดังนี้ว่า "พระผู้มีพระภาคพระองค์นี้ประทับอยู่ที่ป่ามหาวัน เขตกรุงกบิลพัศดุ์ แคว้นสักกะ พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์หมู่ใหญ่ ประมาณ ๕๐๐ รูป ซึ่งล้วนเป็นพระอรหันต์ มีเหล่าเทวดาจำนวนมากจาก ๑๐ โลกธาตุมาประชุมกัน เพื่อเฝ้าพระผู้มีพระภาคและเยี่ยมภิกษุสงฆ์ ทางที่ดี เราก็ควรเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาค แล้วกล่าวคาถาองค์ละคาถาในสำนักพระผู้มีพระภาค"

[๓๓๒] ลำดับนั้น เทพเหล่านั้นหายไปจากเทวโลกชั้นสุทธาวาสมาปรากฎ ณ เบื้องพระพักตร์พระผู้มีพระภาค เหมือนบุรุษมีกำลังเหยียดแขนออกหรือคู้แขนเข้า ฉะนั้น ถวายอภิวาทพระผู้มีพระภาคแล้วยืนอยู่ ณ ที่สมควร เทพองค์หนึ่งได้กล่าวคาถานี้ว่า

"มีการประชุมครั้งใหญ่ในป่าใหญ่
มีหมู่เทพมาประชุมกัน
พวกเราพากันมายังธรรมสมัยนี้
ก็เพื่อได้เยี่ยมสงฆ์ผู้ไม่พ่ายแพ้"
​

ธรรมสมัย ในที่นี้หมายถึงสถานที่ที่ประชุมเพื่อฟังธรรม (ที.ม.อ.๓๓๒/๑๙๕)

จากนั้น เทพอีกองค์หนึ่งได้กล่าวคาถานี้ว่า

"ภิกษุทั้งหลายในที่ประชุมนั้น
มีจิตมั่นคง ทำจิตของตนๆ ให้ตรง
ภิกษุผู้เป็นบัณฑิตย่อมรักษาอินทรีย์ไว้
เหมือนสารถีผู้กุมบังเหียนขับรถม้าไป"
​

เทพอีกองค์หนึ่งได้กล่าวคาถานี้ว่า

"ภิกษุเหล่านั้นตัดกิเลสดังตะปู
ตัดกิเลสดังลิ่มสลัก ถอนกิเลสดังเสาเขื่อนได้แล้ว
เป็นผู้ไม่หวั่นไหว บริสุทธิ์
เป็นผู้ปราศจากมลทิน เที่ยวไป
เป็นผู้อันพระผู้มีพระภาคผู้มีพระจักษุทรงฝึกดีแล้ว
เหมือนช้างหนุ่ม ฉะนั้น"
​

กิเลสดังตะปู ในที่นี้หมายถึง ราคะ โทสะ และโมหะ กิเลสดังลิ่มสลัก ก็มีนัยเช่นเดียวกัน (ที.ม.อ.๓๓๒/๒๙๖)
มีพระจักษุ หมายถึงมีพระจักษุ ๕ คือ ๑. มังสะจักษุ (ตาเนื้อ) ๒. ทิพพจักขุ (ตาิทิพย์) ๓.ปัญญาจักขุ (ตาปัญญา) ๔. พุทธจักขุ (ตาพระพุทธเจ้า) ๕.สมันตจักขุ (ตาเห็นรอบ) (ขุ.ม.(แปล) ๒๙/๑๑/๕๔, ที.ม.อ.๑๘๖/๑๖๙,๓๓๔/๓๐๐

เทพอีกองค์หนึ่งได้กล่าวคาถานี้ว่า

"เหล่าชนผู้นับถือพระพุทธเจ้าเป็นสรณะ
จักไม่ไปสู่อบายภูมิ ครั้นละกายมนุษย์แล้ว
จักทำให้หมู่เทพเจริญเต็มที่"
​

 

การประชุมของเทวดา
​

[๓๓๓] ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาครับสั่งเรียกภิกษุทั้งหลายมาตรัสว่า "ภิกษุทั้งหลาย พวกเทวดาจำนวนมากใน ๑๐ โลกธาตุประชุมกันเพื่อเยี่ยมตถาคต และภิกษุสงฆ์ ภิกษุทั้งหลาย พวกเทวดาของพระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทั้งหลายในอดีตกาล ที่มาประชุมกันครั้งที่มีจำนวนสูงสุดก็เท่ากับพวกเทวดาของเรานี้เองที่มาประชุมกันในบัดนี้ พวกเทวดาของพระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทั้งหลายในอนาคตกาลที่มาประชุมกัน ครั้งที่มีจำนวนสูงสุดก็เท่ากับพวกเทวดาของเรานี้เองที่มาประชุมกันในบัดนี้ เราจักบอกชื่อของหมู่เทพ จักระบุชื่อของหมู่เทพ จักแสดงชื่อของหมู่เทพ เธอจงฟัง จงใส่ใจให้ดี เราจักกล่าว" ภิกษุเหล่านั้นทูล่รับสนองพระดำรัสแล้ว

[๓๓๔] พระผู้มีพระภาคจึงได้ตรัสดังนี้ว่า

"เราจักกล่าวเป็นคาถา
เหล่าภุมมเทวดาอาศัยอยู่ในที่ใด
เหล่าภิกษุก็อาศัยอยู่ในที่นั้น
(เรา ในที่นี้หมายถึงพระผู้มีพระภาค)

ภิกษุเหล่าใดอาศัยซอกเขา
มีจิตมุ่งมั่น มีจิตตั้งมั่น
พวกเธอมีจำนวนมากเร้นอยู่ เหมือนราชสีห์
ข่มความขนพองสยองเกล้าได้
มีจิตสะอาด หมดจดผ่องใส ไม่ขุ่นมัว
​

พระศาสดาทรงทราบว่ามีภิกษุกว่า ๕๐๐ รูป
ผู้อยู่ในป่า ในเขตกรุงกบิลพัศดุ์
จึงรับสั่งเรียกเพราะสาวกผู้ยินดีในศาสนามาตรัสว่า
"ภิกษุทั้งหลาย หมู่เทพมุ่งมากันแล้ว
พวกเธอจงรู้จักเทพเหล่านั้น"

ภิกษุเหล่านั้นทูลรับสนองพระดำรัสแล้ว
พากันทำความเพียร (ในที่นี้หมายถึงการเข้าผลสมาบัติ)
จึงมีญาณอันเป็นเหตุให้เห็นพวกอมนุษย์ปรากฏขึ้น
ภิกษุบางพวก เห็นอมนุษย์ ๑๐๐ ตน
บางพวกเห็น ๑,๐๐๐ ตน
บางพวกเห็น ๗๐,๐๐๐ ตน
บางพวกเห็น ๑๐๐,๐๐๐ ตน
บางพวกเห็นมากมายไม่มีที่สิ้นสุด
อมนุษย์อยู่กระจายไปทั่วทุกทิศ
​

พระศาสดาผู้มีพระจักษุ
ทรงทราบเหตุทั้งหมด ทรงกำหนดแล้ว
จึงรับสั่งเรียกพระสาวกผู้ยินดีในศาสนามาตรัสว่า
"ภิกษุทั้งหลาย หมู่เทพมุ่งมากันแล้ว
เธอทั้งหลายจงรู้จักหมู่เทพเหล่านั้น
เราจะบอกเธอทั้งหลายด้วยวาจาตามลำดับ

​

[๓๓๕]

ยักษ์ ๗,๐๐๐ ตนที่เป็นภุมมเทวดาอยู่ในกรุงกบิลพัศดุ์
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง (หมายถึงประกอบด้วยอานุภาพ)
มีผิวพรรณ งดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย

ยักษ์ ๖,๐๐๐ ตนอยู่ที่ภูเขาหิมพานต์
มีผิวพรรณหลายหลาก
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย

​

ยักษ์ ๓,๐๐๐ ตน อยู่ที่ภูเขาสาตาคีรี
มีผิวพรรณหลายหลาก
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย

ยักษ์เหล่านั้นรวมเป็น ๑๖,๐๐๐ ตน
มีผิวพรรณหลายหลาก
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย
​

ยักษ์ ๕๐๐ ตนอยู่ที่ภูเขาเวสสามิต
มีผิวพรรณหลายหลาก
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย

กุมภีรยักษ์ผู้รักษากรุงราชคฤห์อยู่ที่ภูเขาเวปุลละ
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย

​

​

 

[๓๓๖]

ท้าวธตรฐปกครองทิศตะวันออก
เป็นหัวหน้าของพวกคนธรรพ์
เป็นมหาราชผู้มียศ
แม้บุตรของเธอมีจำนวนมาก
ต่างมีพลังมาก (และ) มีชื่อว่า อินทะ
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย

ท้าวิรุฬหกปกครองทิศใต้
เป็นหัวหน้าของพวกกุมภัณฑ์
เป็นมหาราชผู้มียศ
แม้บุตรของเธอมีจำนวนมาก
ต่างมีพลังมาก (และ) มีชื่อว่า อินทะ
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย
​

ท้าววิรูปักษ์ปกครองทิศตะวันตก
เป็นหัวหน้าของพวกนาค
เป็นมหาราชผู้มียศ
แม้บุตรของเธอมีจำนวนมาก
ต่างมีพลังมาก (และ) มีชื่อว่า อินทะ
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย

ท้าวกุเวรปกครองทิศเหนือ
เป็นหัวหน้าของพวกยักษ์
เป็นมหาราชผู้มียศ
แม้บุตรของเธอมีจำนวนมาก
ต่างมีพลังมาก (และ) มีชื่อว่า อินทะ
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย
​

ท้าวธตรฐอยู่ทางทิศตะวันออก
ท้าววิรุฬหกอยู่ทางทิศใต้
ท้าววิรูปักษ์อยู่ทางทิศตะวันตก
ท้าวกุเวรอยู่ทางทิศเหนือ

ท้าวจาตุมหาราชนั้น
มีแสงสว่างส่องไปโดยรอบทั่วทั้งสี่ทิศ
สถิตอยู่ในป่า เขตกรุงกบิลพัศดุ์
​

[๓๓๗]

พวกผู้รับใช้ของท้าวจาตุมหาราชเหล่านั้น
เป็นพวกมีมายา หลอกลวง โอ้อวดก็มาด้วย
พวกผู้รับใช้ที่มีมายา คือ
กุเฏณฑุ เวเฏณฑุ วิฏู วิฏุฏะ
จันทนะ กามเสฏฐะ กินนุฆัณฑุ และนิฆัณฑุ ก็มาด้วย

ปนาทะ โอปมัญญะ มาตลิผู้เป็นเทพสารถี
จิตตเสนะ ผู้คนธรรพ์ นโฆราชะ ชโนสภะ ปัญจสิขะ
ติมพรุ (คนธรรพ์เทวราชา) และสุริยวัจฉสา (คนธรรพ์เทวธิดา) ก็มาด้วย
​

(จิตตเสนะ เป็นชื่อเทวบุตรพวกคนธรรพ์ ๓ องค์คือ ๑. จิตตะ ๒.เสนะ ๓.จิตตเสนะ)

เทวราชเหล่านั้นและคนธรรพ์อื่นๆ ที่มาพร้อมเทวราช
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย
​

[๓๓๘]

อนึ่ง หมู่นาคที่อย่ในสระนาภสะ
และที่อยู่ในกรุงเวสาลีมาพร้อมด้วยพวกนาคตัจฉกะ
นาคกัมพลและนาคอัศดรก็มาด้วย
และนาคที่อยู่ในท่าปายาคะก็มาพร้อมด้วยหมู่ญาติ

นาคผู้อยู่ในแม่น้ำยมุนา
และนาคที่เกิดในตระกูลธตรฐผู้มียศก็มา
พญาช้างเอราวัณก็มายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย
​

เหล่าครุฑผู้เป็นทิพย์ มีนัยน์ตาบริสุทธิ์
ผู้สามารถจับนาคราชได้ฉับพลัน
ผู้บินมาทางอากาศถึงท่ามกลางป่า
มีชื่อว่าจิตรสุบรรณ

เวลานั้น พวกนาคราชไม่มีความหวาดกลัว
(เพราะ) พระพุทธเจ้าทรงกระทำให้ปลอดภัยจากครุฑ
นาคกับครุฑเจรจากันด้วยวาจาอันไพเราะ
ต่างมีพระพุทธเจ้าเป็นสรณะ
​

[๓๓๙]

อสูรพวกที่อาศัยอยู่ในมหาสมุทร
เป็นผู้พ่ายแพ้ต่อพระอินทร์ผู้ถือวชิราวุธ
อสูรเหล่านั้นมีฤทธิ์ มียศ
เป็นพี่น้องของท้าววาสวะ

พวกอสูรกาลกัญชะมีร่างน่ากลัวมาก
พวกอสูรทานเวฆสะ อสูรเวปจิตติ
อสูรสุจิตติ อสูรปหาราทะ
และพญามารนมุจีก็มาด้วย
​

บุตรของพลิอสูร ๑๐๐ ตนที่ชื่อว่า เวโรจะ
ทุกตนต่างสวมเกราะเข้มแข็งเข้าไปใกล้ราหูจอมอสูร
แล้วกล่าวว่า "ขอความเจริญจงมีแก่ท่าน
บัดนี้ ถึงเวลาที่ท่านควรเข้าไป
สู่ป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย"
​

[๓๔๐]

เวลานั้น เทพ (๑๐ หมู่) คือ
อาโป ปฐวี เตโย วาโย
วรุณะ วารุณะ โสมะ ยสสะ
เมตตาและกรุณา เป็นผู้มียศก็มาด้วย
​

(เมตตาและกรุณา หมายถึงเหล่าเทพที่เกิดด้วยอำนาจเมตตาฌานและกรุณาฌานที่เคยบำเพ็ญมา (ที.ม.อ. ๓๔๐/๓๐๕)

เทพทั้ง ๑๐ หมู่นี้แบ่งเป็น ๑๐ พวก
ทั้งหมดล้วนมีผิวพรรณหลากหลาย
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย

เทพ (๑๐ หมู่) คือ
เวณฑู สหลี และเทพ ๒ หมู่ คืออสะ และยมะก็มา
เทพผู้อาศัยพระจันทร์ มีพระจันทร์นำหน้ามา
เทพผู้อาศัยพระอาทิตย์ มีพระอาทิตย์นำหน้ามา
เทพพวกมันทวลาหกะ มีพระนักษัตรนำหน้ามา
​

(เทพพวกมันทวลาหกะ ในที่นี้หมายถึงเทพ ๓ องค์ คือ๑. วาตวลาหกเทพบุตร ๒. อัพภวลากหเทพบุตร ๓. อุณหวลาหกเทพบุตร (ที.ม.อ. ๓๓๘/๓๐๕)

พระอินทร์ผู้เป็นท้าวสักกะ
ผู้เป็นท้าวปุรินททะ ท้าววาสวะ
​

(ปุรินททะ ตามคติของฮินดูเป็นชื่อหนึ่งของพระอินทร์แปลว่า ผู้ทำลายเมือง (ปุรททะ) ตามคติพุทธศาสนาเป็นชื่อหนึ่งของพระอินทร์ แปลว่า ผู้ให้ทานในกาลก่อน (ปุเร ทานํ ททาตีติ ปุรินฺทโท) (T.W.Rhys Davids and William Stede p.469)

ประเสริฐกว่าเหล่าเทพวสุ ก็มา
​

(เทพวสุ หมายถึงเทพเจ้าแห่งทรัพย์ (T.W.Rhys Davids and William Stede p.605)

เทพทั้ง ๑๐ หมู่นี้แบ่งเป็น ๑๐ พวก
ทั้งหมดล้วนมีผิวพรรณหลากหลาย
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย

​

เทพอีก (๑๐ หมู่) คือ
สหภู ผู้รุ่งเรือดังเปลวไฟ
อริฏฐกะ โรชะ ผู้มีรัศมีดังสีดอกผักตบ
วรุณะ สหธรรม อัจจุตะ อเนชกะ
สุเลยยะ รุจิระ และวาสวเนสีก็มา

เทพทั้ง ๑๐ หมู่นี้แบ่งเป็น ๑๐ พวก
ทั้งหมดล้วนมีผิวพรรณหลายหลาก
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย

​

เทพอีก (๑๐ หมู่) คือ
สมานะ มหาสมานะ มานุสะ
มานุสุตตมะ ขิฑฑาปทูสิกะ มโนปทูสิกะ
หริ โลหิตวาสี ปารคะ และมหาปารคะผู้มียศก็มา

เทพทั้ง ๑๐ หมู่นี้แบ่งเป็น ๑๐ พวก
ทั้งหมดล้วนมีผิวพรรณหลายหลาก
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย

​

เทพอีก (๑๐ หมู่) คือ
สุกกะ กรุมหะ อรุณะ เวฆนสะ
โอทาตยคัยหะ ผู้เป็นหัวหน้า วิจักขณะ
สทามัตตะ หารคชะ มิสสกะผู้มียศ
และปชุนนเทวราชผู้บันดาลฝนให้ตกทั่วทุกทิศก็มา

เทพทั้ง ๑๐ หมู่นี้แบ่งเป็น ๑๐ พวก
ทั้งหมดล้วนมีผิวพรรณหลายหลาก
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย
​

เทพอีก (๑๐ หมู่) คือ
เทพพวกเขมิยะ เทพชั้นดุสิต เทพชั้นยามา
เทพพวกกัฏฐกะ ผู้มียศ เทพพวกลัมพีตกะ
เทพพวกลามเสฏฐะ เทพพวกโชติ อาสวะ
เทพชั้นนิมมานรดี และเทพชั้นปรนิมมิตวสวัตตีก็มา
​

(กัฏฐกะ เรียอีกชื่อหนึ่งว่า กถกะ)
(อาสวะ เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า อาสา)

เทพทั้ง ๑๐ หมูนี้แบ่งเป็น ๑๐ พวก
ทั้งหมดล้วนมีผิวพรรณหลายหลาก
มีฤทธิ์ มีความรุ่งเรือง
มีผิวพรรณงดงาม มียศ
ต่างยินดีมุ่งมายังป่าที่ประชุมของภิกษุทั้งหลาย
​

เทพทั้งหมด ๖๐ หมู่
ล้วนมีผิวพรรณหลากหลาย มาแล้วตามกำหนด
ชื่อหมู่เทพและเทพพวกอื่น
ผู้มีผิวพรรณและชื่อเช่นนั้นก็มา (ด้วยคิด) ว่า

"พวกเราจะเข้าพบพระนาคะ
ผู้ไม่มีการเกิด ไม่มีกิเลสดังตะปู
ผู้ข้ามโอฆะ ได้แล้ว ไม่มีอาสวะ
ผู้พ้นโอฆะได้แล้ว ล่วงพ้นธรรมดาดังดวงจันทร์พ้นจากเมฆฉะนั้น"
​

(พระนาคะ เป็นพระนามหนึ่งของพระพุทธเจ้า เพราะไม่ทำความชั่ว)

 

[๓๔๑]

สุพรหมและปรมัตตพรหม
ผู้เป็นบุตรของพระผู้ทรงฤทธิ์ก็มาด้วย
สนังกุมารพรหมและติสสพรหมก็มายังป่าที่ประชุม
​

(บุตรในที่นี้หมายถึงพุทธบุตรผู้ที่เป็นอริยสาวกผู้เป็นพรหม
พระผู้ทรงฤทธิ์ หมายถึงพระพุทธเจ้า)

ท้าวมหาพรหม ๑,๐๐๐ องค์ ปกครองพรหมโลก
ท้าวมหาพรหมนั้น อุบัติขึ้นในพรหมโลก
มีความรุ่งเรือง มีกายใหญ่ มียศก็มาก
มีพรหม ๑๐ องค์ ผู้เป็นใหญ่กว่าพรหม ๑,๐๐๐ องค์
มีอำนาจเฉพาะองค์ละอย่างก็มา
มหาพรหมชื่อหาริตะ มีบริวารห้อมล้อม
มาอยู่ท่ามกลางพรหม ๑,๐๐๐ องค์นั้น
​

[๓๔๒]

เมื่อเสนามารมาถึง
พระศาสดาได้ตรัสกับพวกเทพทั้งหมดเหล่านั้น
พร้อมทั้งพระอินทร์และพระพรหมผู้ประชุมกันอยู่
จงดูความโง่เขลาของกัณหมาร

มหาเสนามารได้ส่งเสนามารไป
ในที่ประชุมใหญ่ของเหล่าเทพด้วยคำว่า
"พวกท่านจงไปจับหมู่เทพผูกไว้
พวกท่านจงผู้ไว้ด้วยราคะเถิด
จงล้อมไว้ทุกด้าน
ใครๆ อย่าได้ปล่อยให้ผู้ใดหลุดพ้นไป"
แล้วก็เอาฝ่ามือตบแผ่นดินทำเสียงน่ากลัว
(แต่) ในเวลานั้น ไม่อาจทำให้ใครตกอยู่ในอำนาจได้
จึงกลับไปทั้งที่เกรี้ยวโกรธ
เหมือนเมฆฝนที่บันดาลให้ฝนตก ฟ้าร้อง ฟ้าแลบ ฉะนั้น
​

[๓๔๓]

พระศาสดาผู้มีพระจักษุ
ทรงทราบเหตุทั้งหมด ทรงกำหนดแล้ว
จึงรับสั่งเีรียกพระสาวกผู้ยินดีในศาสนามาตรัสว่า
"ภิกษุท้งหลาย เสนามารมุ่งมากันแล้ว
พวกเธอจงรู้จักพวกเขา"

ภิกษุเหล่านั้นทูลรับสนองพระดำรัสแล้ว
พากันทำความเพียร
เสนามารหลีกไปจากเหล่าภิกษุผู้ปราศจากราคะ
ไม่อาจแม้ทำขนของภิกษุเหล่านั้นให้ไหวได้

​

(พญามารกล่าวสรรเสริญว่า)

"หมู่พระสาวกของพระพุทธเจ้า
ชนะสงครามแล้วทั้งสิ้น ล่วงพ้นความหวาดกลัว
มียศปรากฏอยู่ในหมู่ชน
บันเทิงอยู่กับภูตทั้งหลาย
​

ภูตในที่นี้ หมายถึงพระอริยะในศาสนาของพระทศพล (ที.ม.อ.๓๔๗/๓๑๐)

มหาสมยสูตรที่ ๗ จบ


​

 

"หมู่พระสาวกของพระพุทธเจ้า
ชนะสงครามแล้วทั้งสิ้น ล่วงพ้นความหวาดกลัว
มียศปรากฏอยู่ในหมู่ชน
บันเทิงอยู่กับภูตทั้งหลาย
​

ภูตในที่นี้ หมายถึงพระอริยะในศาสนาของพระทศพล (ที.ม.อ.๓๔๗/๓๑๐)

มหาสมยสูตรที่ ๗ จบ

สาธุ ขออนุโมทนาด้วยใจ​

 

สาธุเจ้าค่ะ