สติปัฏฐาน ๔ ทางสายเอก

​

มักจะมีคำถามอยู่เสมอว่า เราจะปฏิบัติธรรมในแนวไหน หรือสำนักใด จึงจะเป็นการถูกต้องและได้ผล คำถามเช่นนี้เป็นคำถามที่ถูกต้องและไม่ควรถูกตำหนิว่าชอบเลือกนั่นเลือกนี่ ที่ถามก็เพื่อระวังไว้ไม่ให้เดินทางผิด ทางปฏิบัติที่ถูกต้อง คือ ปฏิบัติตามสติปัฏฐาน ๔
สติปัฏฐาน ๔ แปลให้เข้าใจง่าย ๆ ก็คือ ฐานที่ตั้งของสติ หรือ เหตุปัจจัยสำหรับปลูกสติให้เกิดขึ้นในฐานทั้ง ๔ คือ

๑. กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน คือ การพิจารณากาย จำแนกโดยละเอียดมี ๑๔ อย่างคือ

• • • • อัสสาสะปัสสาสะ คือ ลมหายใจเข้าออก
      • อิริยาบถ ๔ คือ ยืน เดิน นั่ง นอน
      • อิริยาบถย่อย การก้าวไปข้างหน้า ถอยไปทางหลัง คู้ขาเหยียดขาออก งอแขนเข้า เหยียดแขนออก การถ่ายหนักถ่ายเบา การกิน การดื่ม การเคี้ยว ฯลฯ คือ การเคลื่อนไหวร่างกายต่าง ๆ
      • ความเป็นปฏิกูลของร่างกาย (อาการ ๓๒)
      • การกำหนดร่างกายเป็นธาตุ ๔
      • ป่าช้า ๙

๒. เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน คือ การเจริญสติ เอาเวทนาเป็นที่ตั้ง เวทนาแปลว่า การเสวยอารมณ์ มี ๓ อย่างคือ

• • • • สุขเวทนา
      • ทุกขเวทนา
      • อุเบกขาเวทนา

เมื่อเวทนาเกิดขึ้น ก็ให้มีสติสัมปชัญญะกำหนดไปตามความเป็นจริงว่า เวทนานี้เมื่อเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป ไม่เที่ยงแท้แน่นอน เวทนาก็สักแต่ว่าเวทนา ไม่ใช่สัตว์บุคคล ตัวตนเราเขา ไม่ยินดียินร้าย ตัณหาก็จะไม่เกิดขึ้น และปล่อยวางเสียได้ เวทนานี้เมื่อเจริญให้มาก ๆ เป็นไปอย่างสมบูรณ์แล้ว อาจทำให้ทุกขเวทนาลดน้อยลง หรือไม่มีอาการเลยก็เป็นได้ อย่างที่เรียกกันว่า สามารถแยก รูปนาม ออกจากกันได้ (เวทนาอย่างละเอียดมี ๙ อย่าง)

๓. จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐานได้แก่ การปลูกสติโดยเอา จิตเป็นอารมณ์ หรือเป็นฐานที่ตั้งจิตนี้มี ๑๖ คือ

• • • • จิตมีราคะ จิตปราศจากราคะ
      • จิตมีโทสะ จิตปราศจากโทสะ
      • จิตมีโมหะ จิตปราศจากโมหะ
      • จิตหดหู่ จิตฟุ้งซ่าน
      • จิตยิ่งใหญ่ (มหัคคตจิต) จิตไม่ยิ่งใหญ่ (อมหัคคตจิต)
      • จิตยิ่ง (สอุตตรจิต) จิตไม่ยิ่ง (อนุตตรจิต)
      • จิตตั้งมั่น จิตไม่ตั้งมั่น
      • จิตหลุดพ้น จิตไม่หลุดพ้น

การทำวิปัสสนา ให้มีสติพิจารณากำหนดให้เห็นว่า จิตนี้เมื่อเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป ไม่เที่ยงแท้แน่นอน ละความพอใจและความไม่พอใจออกเสียได้

๔. ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน คือ มีสติพิจารณาธรรมทั้งหลายทั้งปวง คือ

๔.๑ นิวรณ์ คือ รู้ชัดในขณะนั้นว่า นิวรณ์ ๕ แต่ละอย่างมีอยู่ในใจ หรือไม่ ที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้นได้อย่างไร ที่เกิดขึ้นแล้วจะละเสียได้อย่างไร ที่ละได้แล้วไม่เกิดขึ้นอีกต่อไปอย่างไร ให้รู้ชัดตามความเป็นจริงที่เป็นอยู่ในขณะนั้น
๔.๒ ขันธ์ ๕ คือ กำหนดรู้ว่าขันธ์ ๕ แต่ละอย่างคืออะไร เกิดขึ้นได้อย่างไร ดับไปได้อย่างไร
๔.๓ อายตนะ คือ รู้ชัดในอายตนะภายในภายนอกแต่ละอย่าง รู้ชัดในสังโยชน์ที่เกิดขึ้น เพราะอาศัยอายตนะนั้น ๆ รู้ชัดว่าสังโยชน์ที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้นได้อย่างไร ที่เกิดขึ้นแล้วละเสียได้อย่างไร
๔.๔ โพชฌงค์ คือ รู้ชัดในขณะนั้นว่า โพชฌงค์ ๗ แต่ละอย่างมีอยู่ในใจตนหรือไม่ ที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้นได้อย่างไร ที่เกิดขึ้นแล้ว เจริญเต็มบริบูรณ์ได้อย่างไร

​

สรุป ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน นี้ คือ จิต ที่คิดเป็น กุศล อกุศล และ อัพยากฤต เท่านั้น ผู้ปฏิบัติสติปัฏฐาน ๔ ต้องทำความเข้าใจอารมณ์ ๔ ประการให้ถูกต้อง คือ

๑. กาย ทั่วร่างกายนี้ไม่มีอะไรสวยงามแม้แต่ส่วนเดียว ควรละความพอใจและความไม่พอใจออกเสียได้
๒. เวทนา สุข ทุกข์ และไม่สุขไม่ทุกข์นั้นแท้จริงแล้วมีแต่ทุกข์ แม้เป็นสุขก็เพียงปิดบังความทุกข์ไว้
๓. จิต คือ ความนึกคิด เป็นสิ่งที่เปลี่ยนแปลงแปรผัน ไม่เที่ยง ไม่คงทน
๔. ธรรม คือ อารมณ์ที่เกิดกับจิต อาศัยเหตุปัจจัยเกิดขึ้น เมื่อเหตุปัจจัยดับไป อารมณ์นั้นก็ดับไปด้วย ไม่มีสิ่งเป็นอัตตาใด ๆ เลย






​

 

आपका बहुत बहुत धन्यवाद

 

ธมฺมกาโม ภวํ โหติ</SPAN>
ผู้ฝักใฝ่ในธรรมเป็นผู้เจริญ
ธมฺมเทสฺสิ ปราภโว
ผู้ชังธรรม เป็นผู้เสื่อม
นตฺถิ สนฺติ ปรํ สุขํ
สุขอื่นยิ่งกว่าความสงบไม่มี.​

...............................................................
​

อนุโมทนา สาธุ ๆ ๆ ​

 

แนะนำให้ไปลองอ่านเล่นนี้ครับ อธิบายด้วยภาษาง่ายๆ ครอบคลุมสติปัฏฐาน๔ ทุกหมวด

http://dungtrin.com/sati/

 

ปฏิบัติยังไงก็ไม่พ้นคำที่พระพุทธองค์ทรงสอนครับ

 

สายตรง ไม่อ้อม ไม่หลง
มีทางเดียว คือ ทางสายเอก

 

ถ้าเจอครูบาอาจารย์ ที่สอนไม่ถูกทาง เราปฏิบัติตาม ก็พ้นไปจากคำสอนของพระองค์ โดยอัตโนมัติครับ

พุทธพจน์ มีกล่าวไว้ว่า ทั้งหมดของพรหมจรรย์คือกัลยาณมิตร
หมายความว่า ถ้าเรามีคนที่บอกทาง ชี้ทางที่ถูกต้อง ปฏิบัติตามก็มีสิทธ์บรรลุเป้าหมายของพรหมจรรย์ในพุทธศาสนาคือการดับกิเลส แต่ถ้าเรามีครูบาอาจารย์ที่ผิด เห็นผิด สอนผิด เราก็ไปผิดทางได้ ไม่บรรลุพรหมจรรย์ในศาสนาพุทธ

ในสมัยนี้ ก็มืครับ เจอมาแล้ว เช่น มีคำสอนแนว สอนดับเวทนา เมื่อความเจ็บเกิดขึ้น ให้ดับความเจ็บนั่น เพราะเชื่อว่า เมื่อความเจ็บดับ ความทุรนทุรายดับ ความอยากดับ ภพชาติดับ พูดง่ายๆว่าย้อนสายปฏิจฯกลับไป ไม่ต้องเกิดกันอีก

ทั้งที่จริงๆ พระพุทธองค์สอนไว้ว่า ขันธ์ทั้ง๕ เป็นกองทุกข์ และทรงสอนให้รู้ทุกข์( ทั้งทุกข์ในอริยสัจ และทุกข์ในสติปัฏฐานสี่ ) จนเกิดปัญญา จิตรู้ตามความจริง เห็นแจ้งแทงตลอดในกองทุกข์ ส่วนปลายทางผลที่ได้คือความทุกข์ไม่มี เพราะจิตพรากออกจากขันธ์ ( ไม่ใช่ให้ไปดับขันธ์ใดขันธ์หนึ่ง)

 

มันเป็นเช่นนั้นจริงๆหนอ
แต่อย่าถามเรานะว่าสติปัฏฐาน ๔มีอะไรบ้าง ตอบไม่ได้ไม่ได้จำ
แต่พิจารณาตลอด - -
อนุโมทนาครับ

 

ผมหมายความว่า ท่านสอนดีทุกประการ

คนที่ไม่ได้ผลดีเท่าที่ควร คือคนที่ไม่ทำตามท่านบอก หรือนอกลู่นอกทางไปเอง แต่คำสอนของท่านยังเป็นจริง แม่นยำ ถูกต้อง ไม่มีพลาดเสมอครับ

ลองผิดลองถูก ลองจนค้นพบความจริงเป็นส่วนๆ .. จึงจะทราบได้ว่า ไม่พ้นคำที่พระพุทธเจ้าทรงสอนเลย

 

แบบนี้สำนวนของท่านพุทธทาส ท่านเรียกว่า

"ไม่ทำตาม อย่ามาเรียกอาจารย์"

 

กาย เวทนา จิต ธรรม พิจารณาอย่างไรก็ไม่เกินกายในกายนี้ครับ
ขออนุโมทนา