กว่า พระโพธิสัตว์ จะสำเร็จเป็น พระพุทธเจ้า

พระพุทธเจ้าทุกพระองค์ กว่าจะสำเร็จเป็นพระพุทธเจ้าให้เรากราบไหว้บูชานั้นล้วนแต่ตั้งความปรารถนามาเนิ่นนานเริ่มตั้งแต่ความปรารถนาในใจก่อนนับเวลาอย่างน้อย ๗ อสงไขยปรารถนาด้วยวาจา ๙ อสงไขย ประกาศด้วยกายและวาจาอีก ๔ อสงไขยแสนกัปพระพุทธเจ้าเคยเสวยชาติเป็นโพธิสัตว์ประเภทปัญญาธิกะ เพราะมีกำลังบารมีแรงมากจากที่ได้ตั้งความปรารถนาไว้กับพระพุทธเจ้าองค์ก่อนๆจนนับชาติไม่ถ้วนด้วยจิตคิดว่า เราตรัสรู้แล้วจะให้ผู้อื่นตรัสรู้ด้วยเราพ้นแล้ว จะให้ผู้อื่นพ้นด้วย เราข้ามได้แล้ว จะให้ผู้อื่นข้ามด้วย


​

ดังนี้...ย้อนหลังไปเมื่อ....สี่อสงไขยยิ่งด้วยแสนกัป มีพระนครหนึ่งนามว่า อมรเป็นเมืองสวยงามน่าดู น่ารื่นรมย์ สมบูรณ์ด้วยข้าว และน้ำอึกทึกไปด้วยเสียง ๑๐ เสียง. คือ เสียงช้าง เสียงม้า เสียงรถ เสียงกลองเสียงตะโพน เสียงพิณ เสียงขับร้อง เสียงสังข์ เสียงกังสดาล เสียงที่ ๑๐ว่า เชิญกิน เชิญขบเคี้ยว เชิญดื่มพระนครอันสมบูรณ์ด้วยคุณลักษณะทุกประการ ที่มีสิ่งต้องการทุกชนิดสมบูรณ์ด้วยแก้วเจ็ดประการ ขวักไขว่ไปด้วยเหล่าชนต่างๆ
มั่งคั่งเป็นดุจเทพนารี เป็นที่อาศัยอยู่ของเหล่าผู้มีบุญ.พราหมณ์ชื่อสุเมธ มีสมบัติสะสมไว้นั้นได้หลายโกฏิมีทรัพย์และข้าวเปลือกมากมาย เป็นผู้คงแก่เรียน ทรงมนต์ได้มากเรียนจบไตรเพท ถึงความสำเร็จบริบูรณ์ในลักขณศาสตร์ อิติหาสศาสตร์และในสัทธรรม. ​

ต่อมาวันหนึ่ง สุเมธบัณฑิต นั้นไปในที่เร้น ณ พื้นปราสาทชั้นบนนั่งขัดสมาธิคิดความประกอบด้วยเนกขัมมะนี้ ด้วยอุปมาต่างๆ แล้วสละกองแห่งโภคสมบัตินับไม่ถ้วน ในเรือนของตน แก่เหล่าชนมีคนกำพร้าและคนเดินทางไกลเป็นต้น ตามนัยที่กล่าวมาแล้วแต่หนหลัง ถวายมหาทานละวัตถุกามและกิเลสกามแล้ว ออกจากอมรนครคนเดียวเท่านั้นอาศัยภูเขาชื่อธรรมิกะในป่าหิมพานต์ สร้างอาศรม เนรมิตบรรณศาลาและที่จงกรมเนรมิตขึ้นด้วยกำลังแห่งบุญของตนเพื่อจะละเว้นเสียจากโทษแห่งนิวรณ์ทั้งห้า นำมาซึ่งกำลังกล่าวคืออภิญญาที่ประกอบด้วยเหตุ อันเป็นคุณ ๘ อย่างละทิ้งผ้าสาฎกที่ประกอบด้วยโทษ ๙ ประการสำหรับผู้ที่บวชเป็นดาบส .

เมื่อบวชเป็นฤาษีดำเนินไปหาโคนต้นไม้ซึ่งประกอบด้วยคุณ ๑๐ ประการ เลิกละข้าวต่างๆหันมาบริโภคผลไม้ที่หล่นจากต้นเอง เริ่มตั้งความเพียรด้วยอำนาจการนั่งการยืน และการจงกรม ในภายในเจ็ดวันนั่นเอง ก็ได้อภิญญา ๕ สมาบัติ ๘.ท่านได้บรรลุกำลังแห่งอภิญญาตามที่ปรารถนาไว้นั้น ด้วยประการฉะนี้.



เพราะเหตุนั้น ท่านจึงกล่าวว่าเราคิดอย่างนี้แล้วได้ให้ทรัพย์นั้นได้หลายร้อยโกฏิ แก่คนยากจนอนาถาแล้วเข้าไปสู่ป่าหิมพานต์ ในที่ไม่ไกลแห่งป่าหิมพานต์มีภูเขาชื่อธรรมิกะเราสร้างอาศรมอย่างดีไว้ เนรมิตบรรณศาลาไว้อย่างดีทั้งยังเนรมิตที่จงกรมเว้นจากโทษ ๕ ประการไว้ในอาศรมนั้นเราได้กำลังอภิญญาประกอบด้วยองค์แปดประการ.เราเลิกใช่ผ้าสาฎกอันประกอบด้วยโทษ ๙ ประการหันมานุ่งผ้าเปลือกไม้อันประกอบด้วยคุณ ๑๒ ประการ.เราเลิกละบรรณศาลาที่เกลื่อนกล่นไปด้วยโทษ ๘ ประการเข้าไปสู่โคนไม้อันประกอบด้วยคุณ ๑๐ ประการ.พระมหาสัตว์กล่าวว่าเราห้ามที่มุงบัง เข้าหาโคนต้นไม้ที่ประกอบด้วยคุณ ๑๐ ประการเราเลิกละข้าวที่หว่านที่ปลูก โดยไม่มีส่วนเหลือเลยหันมาบริโภคผลไม้หล่นเอง ที่สมบูรณ์ด้วยคุณเป็นอเนกประการ.เราเริ่มตั้งความเพียรในที่นั่ง ที่ยืน และที่จงกรมในอาศรมบทนั้นภายในเจ็ดวันก็ได้บรรลุ กำลังแห่งอภิญญาเราเลิกละข้าวที่หว่านที่ปลูกโดยเด็ดขาด มาบริโภคผลไม้ที่หล่นเองที่สมบูรณ์ด้วยคุณเป็นอันมาก เราเริ่มตั้งความเพียรในการนั่ง การยืนและการเดินจงกรมที่โคนต้นไม้นั้น ในภายในสัปดาห์หนึ่ง ก็ได้บรรลุอภิญญาพละดังนี้. ​

(*) เมื่อสุเมธดาบสบรรลุอภิญญาพละอย่างนี้แล้ว สุข อันเกิดจากสมาบัติ.พระศาสดาทรงพระนามว่า ทีปังกร เสด็จอุบัติขึ้นในโลกแล้ว ในการถือปฏิสนธิการอุบัติขึ้น การตรัสรู้และการประกาศพระธรรมจักรโลกธาตุหมื่นหนึ่งแม้ทั้งสิ้นหวั่นไหว สั่นสะเทือนร้องลั่นไปหมด บุรพนิมิต๓๒ ประการ ปรากฏขึ้นแล้ว. สุเมธบัณฑิตให้เวลาล่วงเลยไป ด้วยสุขอันเกิดแต่สมาบัติ ไม่ได้ยินเสียงนั้นเลย ทั้งไม่ได้เห็นนิมิตแม้เหล่านั้นด้วย.ในกาลนั้น พระทศพลทรงพระนามว่า ทีปังกร มีพระขีณาสพสี่แสนห้อมล้อมแล้วเสด็จจาริกไปตามลำดับ เสด็จถึงนคร ชื่อรัมมกนคร เสด็จประทับ ณสุทัสนมหาวิหาร. พวกชาวรัมมกนครได้กล่าวว่า ได้ยินว่าพระพุทธเจ้าทรงพระนามว่า ทีปังกร ผู้เป็นใหญ่กว่าสมณะทรงบรรลุอภิสัมโพธิอย่างยิ่ง ทรงประกาศพระธรรมจักรอันบวรเสด็จจาริกไปโดยลำดับ เสด็จถึงรัมมกนคร แล้วเสด็จประทับอยู่ที่สุทัสนมหาวิหาร. ต่างพากันถือเภสัช มีเนยใสและเนยข้นเป็นต้นและผ้าเครื่องนุ่งห่ม มีมือถือของหอมและดอกไม้เป็นต้น. พระพุทธ พระธรรมพระสงฆ์อยู่ ณ ที่ใด ก็หลั่งไหลพากันติดตามไป ณ ที่นั้นๆเข้าไปเฝ้าพระศาสดา แล้วถวายบังคม บูชาด้วยของหอมและดอกไม้เป็นต้นแล้วนั่ง ณ ที่ควรข้างหนึ่ง ฟังพระธรรมเทศนาแล้วทูลนิมนต์เพื่อเสวยในวันรุ่งขึ้น พากันลุกจากที่นั่ง แล้วหลีกไป.



(*)ในวันรุ่งขึ้น ต่างพากันตระเตรียมมหาทาน ประดับประดานครตกแต่งหนทางที่จะเสด็จมาของพระทศพล.ในที่มีน้ำเซาะก็เอาดินถมทำพื้นที่ดินให้ราบเสมอโรยทรายอันมีสีดังแผ่นเงิน โปรยปรายข้าวตอกและดอกไม้ ปักธงชายและธงแผ่นผ้าพร้อมด้วยผ้าย้อมสีต่างๆตั้งต้นกล้วยและหม้อน้ำเต็มด้วยดอกไม้เรียงรายเป็นแถว.



(*) ในกาลนั้น สุเมธดาบสเหาะจากอาศรมบทของตน มาโดยทางอากาศเบื้องบนของพวกมนุษย์เหล่านั้น เห็นพวกเขาร่าเริงยินดีกัน คิดว่ามีเหตุอะไรกันหนอ. จึงลงจากอากาศยืน ณ ที่ควรข้างหนึ่ง ถามพวกเขาว่าท่านผู่เจริญ พวกท่านพากันประดับประดาทางนี้ เพื่อใคร ดังนี้.พวกมนุษย์จึงเรียนว่า "ข้าแต่ท่านสุเมธผู้เจริญ ท่านไม่ทราบอะไรพระทศพลทีปังกร ทรงบรรลุสัมโพธิญาณแล้ว ประกาศพระธรรมจักรอันประเสริฐเสด็จจาริกมาถึงนครของพวกเราแล้ว เสด็จพำนักที่สุทัสนมหาวิหาร.พวกเรานิมนต์พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้นมา จึงตกแต่งทางนี้ที่จะเป็นที่เสด็จมาของพระผู้มีพระภาคพุทธเจ้าพระองค์นั้น.



เมื่อได้ฟัง สุเมธดาบสก็คิดว่า "แม้เพียงคำประกาศว่า พุทฺโธ( พระพุทธเจ้า) ก็หาได้ยากในโลก จะป่วยกล่าวไปไยถึงการอุบัติขึ้นแห่งพระพุทธเจ้า แม้เราก็ควรจะร่วมกับมนุษย์เหล่านั้นตกแต่งทางเพื่อพระทศพลด้วย. "

​

ท่านจึงกล่าวกะพวกมนุษย์เหล่านั้นว่า ท่านผู้เจริญถ้าพวกท่านตกแต่งทางนี้เพื่อพระพุทธเจ้า ขอจงให้โอกาสส่วนหนึ่งแก่เราบ้างแม้เราก็จักตกแต่งทาง เพื่อพระทศพลพร้อมกับพวกท่าน. พวกเขาก็รับปากว่าดีแล้ว. ต่างรู้ว่า สุเมธดาบสมีฤทธิ์จึงกำหนดที่ว่างซึ่งมีน้ำเซาะให้กล่าวว่า " ท่านจงแต่งที่นี้เถิด แล้วมอบให้ไป. ​

สุเมธดาบสยึดเอาปีติซึ่งมีพระพุทธเจ้า(พุทฺโธ)เป็นอารมณ์ คิดว่า เราสามารถจะตกแต่งที่ว่างนี้ด้วยฤทธิ์ได้. แต่เมื่อเราตกแต่งเช่นนี้ ใจก็จะไม่ยินดีนัก.วันนี้ เราควรจะกระทำการรับใช้ด้วยกาย ดังนี้แล้วขนดินมาเทลงในที่ว่างนั้น. เมื่อที่ว่างแห่งนั้น ยังตกแต่งไม่เสร็จเลย

พระทศพลทีปังกร มีพระขีณาสพผู้ได้อภิญญา ๖มีอานุภาพมาก สี่แสนรูปห้อมล้อม. เมื่อเหล่าเทวดาบูชาอยู่ด้วยของหอมและดอกไม้ทิพย์ เมื่อสังคีตบรรเลงอยู่ เมื่อเหล่ามนุษย์บูชาอยู่ด้วยของหอมและดอกไม้ เสด็จเยื้องกรายบนพื้นมโนสิลาด้วยพระพุทธลีลาอันหาที่สุดมิได้ ประดุจราชสีห์ เสด็จดำเนินมาสู่ทางที่ตกแต่งประดับประดาแล้วนั้น.



สุเมธดาบสลืมตาทั้งสองขึ้น มองดูพระวรกายของพระทศพล ผู้เสด็จดำเนินมาตามทางที่ตกแต่งแล้ว ซึ่งถึงความเลิศด้วยพระรูปโฉม
ประดับด้วยพระมหาปุริสลักษณะ ๓๒ ประการ สวยงามด้วยพระอนุพยัญชนะ(ลักษณะส่วนประกอบ) ๘๐ ประการ แวดวงด้วยแสงสว่างมีประมาณวาหนึ่งเปล่งพระพุทธรัศมีหนาทึบมีสี ๖ ประการออกมาดูประหนึ่งสายฟ้าหลายหลากในพื้นท้องฟ้ามีสีดุจแก้วมณี ฉายแสงแปลบปลาบอยู่ไปมาและเป็นคู่ๆ กันจึงคิดว่า "วันนี้เราควรกระทำการบริจาคชีวิตแด่พระทศพล. เพราะฉะนั้นขอพระผู้มีพระภาคเจ้าอย่าได้ทรงเหยียบเปือกตม แต่จงทรงย่ำหลังของเราเสด็จพร้อมกับพระขีณาสพสี่แสน เหมือนทรงเหยียบสะพานแก้วมณีเถิดข้อนั้นจักเป็นไปเพื่อประโยชน์ เพื่อความสุขแก่เราตลอดกาลนาน "

​

พระมหามุนีทีปังกรผู้เป็นพระชินเจ้า พร้อมกับพระขีณาสพสี่แสน ได้อภิญญา๖ ผู้คงที่ ปราศจากมลทิน เสด็จดำเนินมาทางนั้น การต้อนรับต่างๆ ก็มีขึ้นกลองมากมายบรรเลงขึ้น เหล่าคนและเทวดาล้วนร่าเริงต่างทำเสียงสาธุการลั่นไปทั่ว เหล่าเทวดาเห็นพวกมนุษย์และแม้เหล่ามนุษย์ก็เห็นเทวดา. แม้ทั้งสองพวกนั้นต่างประคองอัญชลีเดินตามพระตถาคตไป. เหล่าเทวดาที่เหาะมาทางอากาศ ก็โรยปรายดอกมณฑารพดอกบัวหลวง ดอกปาริฉัตรอันเป็นทิพย์ไปทั่วทุกทิศ.เหล่าคนที่อยู่บนพื้นดินต่าง ก็ชูดอกจำปา ดอก (สัลลชะ) ดอกกระทุ่มดอกกากะทิง ดอกบุนนาค ดอกการะเกดไปทั่วทุกทิศ.



(*) สุเมทดาบส เปลื้องผ้าเปลือกไม้และหนังเสือในที่นั้น ลาดลงบนเปือกตมนอนคว่ำหน้าบนหลังเปือกตมเหมือนสะพานแผ่นแก้วมณีพระพุทธเจ้าพร้อมด้วยศิษย์จงทรงเหยียบเรา เสด็จไปอย่าได้เหยียบบนเปือกตมเลย. ข้อนั้นจักเป็นไปเพื่อประโยชน์แก่เรา ดังนี้.สุเมธดาบสนั้นนอนบนหลังเปือกตมนั้นแล ลืมตาทั้งสองเห็นพระพุทธสิริของพระทศพลทีปังกร จึงคิดว่า ถ้าเราพึงต้องการก็พึงเผากิเลสทั้งปวงหมด แล้วเป็นพระสงฆ์นวกะเข้าไปสู่รัมมกนครได้แต่เราไม่มีกิจด้วยการเผากิเลส ด้วยเพศที่ใครไม่รู้จัก แล้วบรรลุนิพพาน.ถ้ากระไร เราพึงเป็นดังพระทศพลทีปังกร บรรลุพระอภิสัมโพธิญาณอย่างสูงยิ่งแล้วขึ้นสู่ธรรมนาวา ให้มหาชนข้ามสงสารสาครได้ แล้วปรินิพพานภายหลังข้อนี้สมควรแก่เรา..."เมื่อดำริว่าตนเองมีความพร้อมในการตั้งความปรารถนาเป็นพระพุทธเจ้าเพราะมีความพร้อมด้วยธรรม 8 ประการจึงกระทำความปรารถนาอันยิ่งใหญ่เพื่อความเป็นพระพุทธเจ้าแล้วจึงนอนลงทอดกายเป็นสะพานเพื่อพระพุทธเจ้าจะได้ก้าวพระบาทผ่านไปโดยเท้าไม่เปื้อนโคลนตม



(*)องค์พระผู้มีพระภาคเจ้าทีปังกรเสด็จมาแล้วทรงยืนที่เบื้องศีรษะของสุเมธดาบสทรงลืมพระเนตรทั้งสองอันสมบูรณ์ด้วยประสาทมีวรรณะ 5 ประการประหนึ่งว่าเปิดสีหบัญชรแก้วมณี ทรงเห็นสุเมธดาบสนอนอยู่เหนือหลังเปือกตมจึงทรงดำริว่าดาบสนี้กระทำความปรารถนาอันยิ่งใหญ่เพื่อความเป็นพระพุทธเจ้าจึงได้นอนอยู่ ความปรารถนาของดาบสนี้จะสำเร็จหรือไม่หนอจึงทรงส่งอนาคตังสญาณ ใคร่ครวญอยู่ทรงทราบว่าล่วงสี่อสงไขยยิ่งด้วยแสนกัปแต่กัปนี้ไปดาบสนี้จักได้เป็นพระพุทธเจ้าพระนามว่าโคดม พระทีปังกรพุทธเจ้าทรงพยากรณ์ในท่ามกลางบริษัทว่า “ท่านทั้งหลายเห็นดาบสผู้มีตบะสูงผู้นี้ซึ่งนอนอยู่บนหลังเปือกตมหรือไม่ดาบสนี้กระทำความปรารถนาอันยิ่งใหญ่เพื่อความเป็นพระพุทธเจ้าจึงได้นอนอยู่ ความปรารถนาของดาบสนี้จักสำเร็จด้วยว่าในที่สุดสี่อสงไขยยิ่งด้วยแสนกัปแต่กัปนี้ไปดาบสนี้จักได้เป็นพระพุทธเจ้าพระนามว่าโคดม,


ก็ในอัตภาพนั้น พระนครนามว่ากบิลพัสดุ์จักเป็นที่อยู่อาศัยของเขา พระเทวีพระนามว่ามายาจักเป็นพระมารดา
พระราชาพระนามว่าสุทโธทนะจักเป็นพระบิดา
พระเถระนามว่าอุปติสสะจักเป็นพระอัครสาวก
พระเถระนามว่าโกลิตะจักเป็นทุติยสาวก
พระเถระนามว่าอานนท์จักเป็นพุทธอุปัฏฐาก
พระเถรีนามว่าเขมาจักเป็นอัครสาวิกา
พระเถรีนามว่าอุบลวรรณาจักเป็นทุติยสาวิกา
ดาบสนี้มีญาณแก่กล้าแล้วจักออกมหาภิเนษกรมณ์
ตั้งความเพียรใหญ่ รับข้าวปายาสที่ควงไม้นิโครธแล้ว
บริโภคที่ริมฝั่งแม่น้ำเนรัญชราแล้วขึ้นสู่โพธิมัณฑ์ จักตรัสรู้พร้อมเฉพาะที่โคนต้นอัสสัตถพฤกษ์”



การจะได้เป็นพระพุทธเจ้าแสดงว่าได้รับการพยากรณ์ไว้ก่อนแล้วไม่ว่าจะเป็นประเทศ บิดามารดาได้ถูกกำหนดไว้แล้วการพยากรณ์อย่างนี้มีแต่พระพุทธเจ้าเท่านั้นจึงจะทำได้เพราะทุกอย่างเกิดขึ้นจากอนาคตังสญาณหรือญาณมองเห็นอนาคตท่านแสดงไว้ในขุททกนิกาย อปทานว่า “ก้อนดินที่ขว้างไปในท้องฟ้า ย่อมตกลงในแผ่นดินแน่นอนฉันใด พระดำรัสของพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐทั้งหลายก็ฉันนั้นเหมืนกันย่อมแน่นอนและเที่ยงตรง พระพุทธเจ้าทั้งหลายไม่มีพระดำรัสอันไม่เป็นจริง”



สุเมธดาบสโสมนัสยินดียิ่งพระทศพลทีปังกร ได้ทรงสรรเสริญพระโพธิสัตว์ด้วยพระดำรัสประเสริฐสุดเที่ยงแท้แน่นอน ทรงประทานบูชาด้วยดอกไม้ ๘กำมือแก่สุเมธดาบสทรงเมตตาทำประทักษิณแล้วหลีกไป แม้พระขีณาสพทั้ง 4แสนก็บูชาด้วยของหอม ดอกไม้ ทั้งมนุษย์และเทวดาก็ได้บูชาด้วยได้ไหว้ได้บูชาแล้วหลีกไป อย่างนั้นอรรถเหมือนกัน จากพระโพธิสัตว์ก็บำเพ็ญพุทธการกธรรมคือ ธรรมเพื่อทำให้เป็นพระ พุทธเจ้า ในบารมี ๑๐ ประการจนสมบูรณ์ทุกประการ แล้วจึงได้มาเกิดที่ลุมพินีแห่งนี้......


พระพุทธเจ้าทุกพระองค์ กว่าจะสำเร็จเป็นพระพุทธเจ้าให้เรากราบไหว้บูชานั้น ล้วนแต่ตั้งความปรารถนามาเนิ่นนาน เริ่มตั้งแต่ความปรารถนาในใจก่อนนับเวลาอย่างน้อย ๗ อสงไขย ปรารถนาด้วยวาจา ๙ อสงไขย ประกาศด้วยกายและวาจาอีก ๔ อสงไขยแสนกัป......

​

สุเมธดาบสครั้นได้รับพุทธพยากรณ์ ก็ได้ชื่อว่าเป็น โพธิสัตว์ นับแต่นั้มา ท่านแสดงว่า อภินิหาร ความปรารถนาเป็นพระพุทธเจ้าของบุคคลใดบุคคลหนึ่ง จักสำเร็จเพราะผู้ตั้งความปราถนา ประกอบด้วย ธรรสโมธานแปดประการ ได้แก่ ​

1. เป็นมนุษย์
2. เป็นบุรุษเพศสมบูรณ์
3. มีเหตุสมบูรณ์ คือ มีนิสัยบารมี พร้อมทั้งการปฎิบัติประมวลกัน เป็นเหตุที่จะให้บรรลุพระอรหัตต์ในอัตภาพนั้นได้แล้ว แต่เพราะปรารถนาเป็นพระพุทธเจ้า จึงยังไม่สำเร็จก่อน
4. ได้เห็นพระศาสดา คือ ได้เกิดทัน และได้เข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า พระองค์ใดพระองค์หนึ่ง
5. บรรพชา คือ ถือบวชเป็นนักบวช เช่น ฤษี ดาบส ไม่ใช่เป็นคฤหัสถ์
6. ถึงพร้อมด้วยคุณ คือ ได้อภิญญา 5 สมาบัติ 8 หมายถึงการได้สมาธิจิตอย่างสูง จนจิตบังเกิด ความรู้ ความเห็น อย่างมีตา มีหู รับรู้เห็นเกินมนุษย์สามัญ ที่เรียกว่า ตาทิพย์ หูทิพย์
7. ถึงพร้อมด้วยอธิการ คือ การกระทำอันยิ่งจนถึงอาจบริจาคชีวิตของตน เพื่อพระพุทธเจ้าได้
8. มีฉันทะ คือ มีความพอใจ มีอุตสาหพยายามยิ่งใหญ่ จนเปรียบเหมือนว่า ยอมแบกโลกทั้งโลก เพื่อนำไปสู่แดนเกษมได้ หรือเปรียบเหมือนว่ายอมเหยียบย่ำโลกทั้งโลกที่เต็มไปด้วยขวากหนาม หอกดาบ และถ่านเพลิงไปได้ ท่านผู้ประกอบด้วยธรรมสโมธานแปดนี้ ทำอภินิหาร ปรารถนาเป็นพระพุทธเจ้าในสำนักของพระพุทธเจ้า พระองค์ใดพระองค์หนึ่ง ความปรารถนาของท่านย่อมสำเร็จได้ สุเมธดาบส มีธรรมสโมธานแปดประการบริบูรณ์ จึงมีอภินิหารปราถนาพุทธภูมิได้ ต่อจากนั้น พระโพธิสัตว์ก็ได้บำเพ็ญ พุทธการธรรมสิบประการ ได้แก่

1. บำเพ็ญทาน สละบริจาคสิ่งทั้งปวงจนถึงร่างกาย และชีวิตให้ได้หมดสิ้น เหมือนอย่างเทภาชนะใส่น้ำคว่ำจนหมดน้ำ

2. บำเพ็ญศีล รักษาศีลยิ่งกว่าชีวิต เหมือนอย่างเนื้อทรายรักษาขนยิ่งกว่าชีวิต
​

3. บำเพ็ญเนกขัมม์ ออกจากกาม จากบ้านเรือน เหมือนอย่างมุ่งออกจากพันธนาคาร
​

4. บำเพ็ญปัญญา เข้าหาศึกษา ไต่ถามบัณฑิต โดยไม่เว้นว่าจะเป็นบุคคลมีชาติชั้นวรรณะต่ำ ปานกลางหรือสูง เหมือนอย่างภิกษุเที่ยวบิณฑบาตรับไปตามลำดับ ไม่เว้นแม้นที่ตระกูลต่ำ
​

5. บำเพ็ญวิริยะ มีความเพียร ไม่ย่อหย่อนทุกอิริยาบท เหมือนอย่างสีหราชมีความเพียรมั่นคงในอิริยาบททั้งปวง
​

6. บำเพ็ญขันติ อดทนทั้งในคำยกย่อง ทั้งในการดูหมิ่นแคลน เหมือนอย่างแผ่นดินใครทิ้งของสะอาด หรือไม่สะอาดก็รองรับได้ทั้งนั้น
​

7. บำเพ็ญสัจจะ รักษาความจริงไม่พูดเท็จทั้งที่รู้ แม้ฟ้าจะผ่าเพราะเหตุไม่พูดเท็จ ก็ไม่ยอมพูดเท็จ เหมือนอย่างดาวโอสธี ดำเนินไปในวิถีของตน เที่ยงตรงทุกฤดู

8. บำเพ็ญอธิฐาน ตั้งใจมุ่งมั่นไม่หวั่นไหว คือเด็ดเดียวแน่นอนในสิ่งที่อธิษฐานใจไว้ เหมือนอย่างภูเขาหิน ไม่หวั่นไหวในเมื่อถูกลมกระทบทุกทิศ

9. บำเพ็ญเมตตา แผ่มิตรภาพไมตรีจิต ไม่คิดโกรธอาฆาต มีจิตสม่ำเสมอเป็นอันเดียวทั้งในผู้ให้คุณ ทั้งในผู้ไม่ให้คุณหรือให้โทษ เหมือนน้ำแผ่ความเย็นไปให้อย่างเดียวกันแก่คนทั้งชั่วทั้งดี

10. บำเพ็ญอุเบกขา วางจิตมัธยัสถ์เป็นกลาง ทั้งในคราวสุขในคราวทุกข์ เหมือนอย่างแผ่นดิน เมื่อใครทิ้งของสะอาดหรือไม่สะอาดลงไปก็มัธยัสถ์เป็นกลาง พุทธการธรรมสิบประการนี้เรียกว่า บารมี แปลว่าอย่างยิ่ง หมายถึงว่าเต็มบริบูรณ์ บำเพ็ญจนเต็มบริบูรณ์ เมื่อใดก็สำเร็จเป็นพระพุทธเจ้าเมื่อนั้น พระโพธิสัตว์ได้บำเพ็ญบารมี นับตั้งแต่ได้รับพยากรณ์ จากพระทีปังกรพุทธเจ้า ตลอดเวลาสี่อสงไขยแสนกัป ผ่านพระพุทธเจ้าที่ได้ตรัสรู้ในกัปนั้นๆ ​

นับแต่พระทีปังกรพุทธเจ้าเป็นต้นมาถึง 24 พระองค์ พระองค์นั้น เป็นการนับแต่พระองค์แรกที่พระโคดมพุทธเจ้า(พระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบัน)
ได้ทรงพบและทรงได้รับการพยากรณ์ว่าจะได้สำเร็จเป็นพระพุทธเจ้า
มีดังนี้ *1.พระทีปังกร* 2.พระโกณฑัญญะ 3.พระมังคละ 4.พระสุมนะ 5.พระเรตวะ 6.พระโสภิตะ 7.พระอโนมทัสสี 8.พระปทุมะ 9.พระนารทะ 10.พระปทุมมุตตระ 11.พระสุเมธะ 12.พระสุชาตะ 13.พระปิยทัสสี 14.พระอัตถทัสสี 15.พระธัมมทัสสี 16.พระสิทธัตถะ 17.พระติสสะ 18.พระปุสสะ 19.พระวิปัสสี 20.พระสิขี 21.พระเวสสภู 22.พระกกุสันธะ 23.พระโกนาคมน์ 24.พระกัสสปะ ​

จึงได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า บารมีที่บำเพ็ญมาโดยลำดับ แบ่งเป็น 3 ขั้น

ขั้นสามัญเรียกบารมีเฉย ๆ ขั้นกลางเรียกว่าอุปบารมี และขั้นสูงสุดเรียกว่าปรมัตถบารมี แต่นั้นมาก็ทรงบำเพ็ญบารมี 10 ประการ มีทานบารมีเป็นต้น อุเบกขาบารมีเป็นที่สุด ได้บำเพ็ญบารมีเป็นเวลานานนับด้วยกัลป์ สิ้นภพสิ้นชาตินับประมาณมิได้ ในภพชาติสุดท้ายได้บังเกิดเป็น
พระเวสสันดร ทรงสร้างทานบารมีอย่างยอดเยี่ยม เมื่อสิ้นจากชาตินั้น ก็ได้ไปอุบัติในสวรรค์ชั้นดุสิต​

พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๓ - พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๕บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก ขุททกนิกาย อปทาน ภาค ๒ -พุทธวังสะ-จริยาปิฎก​

พระพุทธเจ้ามี 3 ประเภท ได้แก่​

1.ปัญญาพุทธเจ้า คือพระพุทธเจ้าที่สร้างบารมีโดยใช้ปัญญาเป็นตัวนำ
2. ศรัทธาพุทธเจ้า คือพระพุทธเจ้าที่สร้างบารมีโดยใช้ศรัทธาเป็นตัวนำ
3. วิริยะพุทธเจ้า คือพระพุทธเจ้าที่สร้างบารมีโดยใช้วิริยะเป็นตัวนำ
โดยแบ่งการบำเพ็ญเพียรออกเป็น 3 ระยะ
ระยะแรก ตั้งพระปณิภาณในใจว่าจะเป็นพระพุทธเจ้า เพื่อนำสัตว์โลเข้าสู่นิพพาน ซึ่งยังไม่แน่ว่าจะได้เป็นหรือไม่ใช้เวลาบำเพ็ญธรรม ต่อเป็นเวลา

ปัญญาพุทธเจ้า 7 อสงไขย
ศรัทธาพุทธเจ้า 14 อสงไขย
วิริยะพุทธเจ้า 28 อสงไขย

จึงเข้าสู่ระยะที่สองแสดงความปรารถนาต่อหน้าพระพักตร์พระพุทธเจ้าองค์ก่อน จะกลายเป็นอนิยตะโพธิสัตว์ ซึ่งจะถึงนิพพานแน่นอนแต่อาจจะล้มเลิกการเป็นพระพุทธเจ้าแล้วเป็นพระอรหันต์ หรือพระปัจเจกพุทธเจ้าใช้เวลาบำเพ็ญธรรมต่อเป็นเวลา

ปัญญาพุทธเจ้า 9 อสงไขย
ศรัทธาพุทธเจ้า 18 อสงไขย
วิริยะพุทธเจ้า 36 อสงไขย

จึงเข้าสู่ระยะที่สาม รับพุทธพยากรณ์ต่อหน้าพระพุทธเจ้าจะกลายเป็น นิยตะโพธิสัตว์ ซึ่งพุทธพยากรณ์นั้นจะจริงแท้ไม่เคยเท็จนั่นคือ นิยตะโพธิสัตว์ จะได้เป็นพระพุทธเจ้าในกาลต่อมา
ใช้เวลาบำเพ็ญธรรม ต่อเป็นเวลา

ปัญญาพุทธเจ้า 4 อสงไขยกำไรแสนกัป (หมายถึงเศษแสนกัป)
ศรัทธาพุทธเจ้า 16 อสงไขยกำไรแสนกัป (หมายถึงเศษแสนกัป)
วิริยะพุทธเจ้า 32 อสงไขยกำไรแสนกัป (หมายถึงเศษแสนกัป)

จึงเป็นพระพุทธเจ้ารวมการบำเพ็ญบารมี
ปัญญาพุทธเจ้า 20 อสงไขยกำไรแสนกัป (หมายถึงเศษแสนกัป)
ศรัทธาพุทธเจ้า 40 อสงไขยกำไรแสนกัป (หมายถึงเศษแสนกัป)
วิริยะพุทธเจ้า 80 อสงไขยกำไรแสนกัป (หมายถึงเศษแสนกัป)
จึงเป็นพระพุทธเจ้า


ที่มา.........http://board.agalico.com/showthread.php?t=19258

​